Page 81 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

dedir. Geri itme uygulamaları ile göçmenlerin uluslararası ve ulusal hukukta tanımlanan korumaya ve
usule ilişkin güvencelere erişimi engellenerek temel hakları ihlal edilmektedir. Geri itme uygulamaları,
göçmenlerin bir devletin topraklarına veya yargı alanına erişimini engellemek, karaya ayak basmaları-
nı önlemek, ileriye doğru seyahatlerini kısıtlamak veya göçmenleri kendi topraklarının dışına çıkarmak
için hızlı bir şekilde alınan önlemleri kapsamaktadır. Dolayısıyla geri itme tanımı, bir bireyin bir devletin
topraklarına girmeden önce ve aynı zamanda devletin toprakları içinde bulunduğu esnada gerçekle-
şebilecek uygulamaları içermektedir. 5

Geri itmeler, bu uygulamalara maruz kalan kişileri, kendilerine kanun tarafından tanınan geri gönderil-
melerine karşı itirazda bulunma hakkından mahrum bırakarak, geri göndermeme ilkesinin ihlal edilip
6
edilmediğine dair bir değerlendirmenin yapılabilmesini imkânsız kıldığı için hukuka aykırıdır. Yine
vakaların büyük bir bölümünde gözlemlendiği üzere, geri itmenin bir grubu hedef alması halinde,
bu uygulama aynı zamanda AB ve uluslararası hukuk tarafından yasaklanan toplu sınır dışı anlamına
da gelmektedir. Ayrıca hem geri itmeler hem de toplu sınır dışı işlemleri, ne zaman gerçekleştirildikle-
rinden ya da bu uygulamalara konu olan kişilerin kayıtlı ya da kayıtsız olup olmamalarından bağımsız
olarak da hukuka aykırıdır. 7
Devletlerin, göçü oluşturan etkenleri ele almak yerine göç hareketlerine genellikle engeller oluştu-
rarak ve bu engelleri giderek artırarak yanıt vermesi, gün geçtikçe daha ağır hak ihlallerine yol aç-
8
maktadır. Fiziksel şiddet uygulanması ya da bu tür bir şiddetin kullanılması tehdidinden, son derece
yetersiz koşullarda keyfi gözaltı ve alıkoymaya dek uzanan farklı vasıtalar yoluyla da gerçekleştirilen
geri itmeler, başlı başına, işkence ve insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya cezaya maruz kalma-
ma hakkı ile kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı da dâhil olmak üzere birçok hakkın ihlali anlamına da
gelebilir. Geri gönderme operasyonlarına ilişkin olarak kurumsal bir çerçevenin bulunmayışı ise, birçok
durumda, özellikle de bir ülkeye yeniden girme hakkının söz konusu olduğu hallerde, kişilerin hukuk
yoluna erişim fırsatından fiili olarak mahrum bırakılmaları anlamına da gelir.
9
Geri itme uygulamaları, devlet aktörleri (genel hizmet ve sınır polisi, uzman birimler ve askeri ve gü-
venlik görevlileri) tarafından ve ayrıca kamu dışı aktörler (kimliği belirsiz paramiliterler, taşıyıcılar, nak-
liye personeli ve yükleniciler, ticari gemi operatörleri, özel güvenlik personeli ve diğerleri) tarafından
devletin yetkilendirmesi, desteği veya rızası ile iş birliği içerisinde çeşitli şekillerde gerçekleştirilmek-
tedir. Bazı devletler, göçmenlerin zorla gönderildiği üçüncü devletlerin rızasıyla ve bazı durumlarda
ise iş birliğiyle geri itme operasyonları yürütmektedir. Bazı yerlerde ise geri itme uygulamaları gizlice

5 A/HRC/47/30, paragraf 36.
6 Geri göndermeme ilkesi, diğer mevzuatın yanı sıra 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme’nin (Cenevre Sözleş-
mesi) 33. maddesi, BM İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele ya da Cezaya Karşı Sözleşme’nin 3. madde-
sinde zikredilmektedir.
7 Yunanistan: Şiddet, Yalanlar ve Geri İtmeler Avrupa Sınırlarında Göçmen ve Mültecilere hâlâ Güvenlik Ve Sığınma Hakkı Sağlanmıyor,
Uluslararası Af Örgütü 2021.
8 A/HRC/35/25, paragraf 29. https://undocs.org/A/HRC/35/25; Erişim Tarihi:07/09/2021.
9 Yunanistan: Şiddet, Yalanlar Ve Geri İtmeler Avrupa Sınırlarında Göçmen Ve Mültecilere hâlâ Güvenlik Ve Sığınma Hakkı Sağlanmıyor,
Uluslararası Af Örgütü 2021.

79