Page 38 - 6. yılında ombudsmanlık web

maya başlandı. Ben ombudsman üzerinde çalışan ikinci kuşaktan sayarım kendimi.
Benim hocalarım aslında o işe başlamışlardı ve ne zaman ki Ombudsman ya da bizim
ona uygun gördüğümüz isimle Kamu Denetçiliği Kurumunun kurulması noktasında
belli bir aşamaya gelindi, aslında iki konuda bir tedirginlik, bir endişe uyandığını ha-
tırlıyorum. Birincisi şuydu: “Mademki ombudsman dünyada bağımsız bir kurumdur,
idareyi denetleyen bir kurumdur ama doğası gereği, tanımı gereği, kararları hukuken
bağlayıcı olmayan bir kurumdur. Nasıl olacak da kararları hukuken bağlayıcı olmayan
bir kurum gerçekten de bu ülkede hukuk devletinin gelişmesine, hak arama özgürlü-
ğünün daha etkili kullanılmasına, iyi yönetim ilkelerinin yerleşmesine katkıda bulu-
nacak?”. Bir kere bu soru, çok ciddi bir soru olarak tartışılmaya başlanmıştı akade-
mik çevrelerde. Hatta -maalesef, yanına bir parantez açılarak- “Hele de idari yargının
kararlarının bile zaman zaman maalesef tam da arzu edildiği kadar uygulanmadığı
dikkate alınırsa bu nasıl olacak, bu bize çok da uygun mudur?” tartışması yapılıyordu.
Bir ikinci tedirginlik konusu da “Ya acaba idari yargıya bir alternatif mi geliyor,
idari yargının önüne geçecek bir kurum mudur bu?” Bir de bu akademide tartışma
konusu oluyordu ki ikisi de aslında doğru değildi. Kesinlikle Ombudsman idari yargı-
nın alternatifi değil, idari yargının yerinin doldurulması ombudsman aracılığıyla asla
zaten mümkün değil. Böyle bir tartışma dünyada da yok ve ombudsmanın kararlarının
hukuken bağlayıcı olmaması, illa ki etkili olmayacağı anlamına da gelmiyordu. İncele-
diğimiz 100’ün üzerindeki ülkedeki uygulama da bunun böyle olmadığını gösteriyordu.

Nitekim, şimdi, 6’ncı yılın sonunda, ben de Sayın Malkoç ve ekibinin hazırladıkları
son derece ayrıntılı ve gerçekten bilgilendirici, yönlendirici raporlarda büyük bir mut-
lulukla görüyorum ki iki şey gerçekleşmiş. Bir kere yüzde 70 oranı, yani tavsiye karar-
larına ya da önerilere yüzde 70 oranında idarenin uyması, Avrupa ortalaması diyoruz
ama Avrupa ortalamasını alırken sanırım böyle İsveç falan gibi daha bu işlere erken
başlayanların ortalamasını alıyoruz. Bütün Avrupa’yı alırsak yüzde 70’ler belki de orta-
lamanın üstündedir ama her hâlükârda yüzde 70 çok ciddi bir rakamdır ve bu Ombuds-
manın, Kamu Denetçiliği Kurumunun bu ülkede ne kadar etkili olduğunun çok açık bir
göstergesidir. Bir başka şeyin daha göstergesidir. Neden idari yargıdan farklıdır? Belli
ki idare, Türkiye Cumhuriyeti idaresi, Ombudsmanı gerçekten hukuk devleti yolunda
iş birliği yapacağı bir partner olarak kabul etmiş. Bu çok çok önemli bir şeydir. Çünkü
dünyada da İsveç’te de ana vatanı olarak görülüyor. Tabii modern ombudsmanın ana
vatanı. Bütün konuşmacıların söylediği gibi bu işin ilham kaynakları bu topraklardadır,
bu medeniyettedir ama modern ombudsmanın ana vatanı İsveç’te de ombudsmanın
başarılı olabilmesi için idarenin onu güvenilir bir partner, güvenilir bir uyarıcı olarak
kabul etmesi gerekir. O yüzdendir ki bütün literatürde ombudsmanlar için mahkeme

36 14 ŞUB A T 2019