Page 75 - 6. yılında ombudsmanlık web

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ
PROF. DR. DOĞAN YÖRÜK

– Sayın Başkanım ve değerli katılımcılar, sizleri saygıyla selamlarım. Efendim, çar-
şı pazar ve kadı üzerinden Alaattin ve Yasin hocalar bir şeyler söylediler. Hüseyin
Hoca da Ombudsmanlığın şikâyet kültürü üzerinden yürüdüğünden bahsetti. Şikâyet
mevzusuyla ilgili Halil İnalcık Hoca’nın malum çalışmaları var. En son da Murat Hoca
şikâyet mekanizmasının işleyişi üzerine bir doktora çalışması yaptı. O bize herhâlde
daha detaylı ve kapsayıcı bilgiler sunacaktır. Yargı meselesinde ben de görüşlerimi
sizinle paylaşmak isterim.

Kadı mahkemesinde aradığını bulamayanlar veya kadının verdiği hükümden mem-
nun olmayanlar meselelerini bir nevi İstinaf Mahkemesi ya da Anayasa Mahkemesi
gibi işlev gören Divan-ı Hümayun’a götürmüşler, taleplerine de büyük oranda cevap
bulabilmişlerdir. “Padişah Divanı” adıyla anılan bu divanın en son müracaat edilecek
kurum olarak görülmesinde, padişahın orada bulunuyor ve onun tarafından denetleni-
yor olmasının etkisi büyüktür. Zira padişah, Tanrının yeryüzündeki gölgesi olarak kabul
edildiğinden onun otoritesi, her ne kadar hukukî anlamda bazı kısıtlamalar olsa da,
kesinlikle sorgulanamazdı. Padişah makamına, yani divana gelen şikâyetlerin bir şekil-
de karşılık bulduğu bilhassa “adaletnâme” denilen belge çeşidinde kendini göstermek-
tedir. Kamuyu temsil eden yöneticilerin genellikle vergi ve angarya hususunda ahaliyi

14 ŞUB A T 2019 73