Page 14 - kdk-sempozyum-1

olan sorunlarının çözülmesine yardım etmekti ve bu çok büyük oranda genişledi;
modern devletlerin sosyal yardım işlevleri dikkat çekici ölçüde artarken yeni gö-
revler edinildi. Ayrıca birçok yeni demokraside de Ombusmanlık insan haklarına
saygı, hukukun üstünlüğü ve demokrasinin ilkelerine bağlılığın bir parçası olarak
kurulmuştur.

Bu tarihi gelişmelerin sonucu olarak, Avrupa seviyesi de dahil olmak üzere çağ-
daş demokrasilerde Ombudsmanın çalışmaları birbiriyle ilintili ve bir birimi kar-
şılıklı destekleyen 3 öğeye dayanmaktadır: hukuka uygunluk, iyi yönetim ve insan
hakları.

Modern bir demokraside Ombudsmanlık kurumunun özü, kamu hizmetinin tu-
tumunda iyi yönetimi aktif olarak teşvik etmek ve bu süreçte kamu idaresinin
halka hizmet etmek için var olduğu, tam tersinin geçerli olmadığı prensibi doğ-
rultusunda idare kültürünün yapılandırılmasına katkıda bulunmaktır. Avrupa Bir-
liği içinde bu amaca hizmet kültürü, vatandaş dostu, vatandaş odaklılık, uygun
yönetim veya doğrusu olan “iyi yönetim” olmak üzere farklı isimler verilmekte-
dir.

Yasal hakları ihlal edildiğinde bireyin adli çare arama hakkı, elbette ki hukukun
üstünlüğü ve insan haklarına saygının temel garantisidir. Ombudsmanın bulun-
duğu yasal düzenlemelerde vatandaşlar adli bir çare olmayan Ombudsmanı,
mahkemeye gitmenin bir alternatifi olarak seçebilirler. Ombudsmanın hizmeti
I. Uluslararası Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Sempozyumu
ücretsiz olduğu gibi aynı zamanda mahkemelere göre daha esnek ve gayri-res-
midir.

Elbette ki Ombudsmanın kararları yasal olarak bağlayıcı değildir. Fakat bu etkinli-
ğinin eksik olması anlamına gelmez. Hukukun üstünlüğünün ve demokrasinin sıkı
bir şekilde benimsendiği yerlerdeki kamu otoritelerinin, bağlayıcı olmama özel-
liğine rağmen Ombudsmanın tavsiyelerine uymaları beklenir. Diğer bir ifadeyle,
hukukun üstünlüğünün ve demokrasinin varlığı, Ombudsmanın etik bir otorite
olarak işlev görebilmesi için gerekli şartları yaratmaktadır.

Bu olasılığın uygulamada gerçekleştirilebilmesi için, hem idarenin hem de va-
tandaşın Ombudsmanın tarafsız, adil ve partiye bağlı olmayan bir şekilde hare-
ket ettiğini algılaması gerekir. Bu nedenle Ombudsmanın bağımsızlığı kurum için
gerekli bir özelliktir. Ombudsmanlık Kurumunun varlığı adalete ulaşımı kolay-

14 KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU