Page 13 - kdk-sempozyum-1

kullanıcıları nezdinde meşrulaşmasına imkân tanıyarak Kuruma sağlam bir temel
sağlamaktadır.

Şimdi de izninizle Ombudsmanlık Kurumunun görevini nasıl algıladığıma dair
birkaç gözlemimi paylaşmak isterim. Genel olarak Ombudsmanlık Kurumu ancak
belli başlı optimal ön şartlar gerçekleştiğinde en iyi şekilde hizmet verebilir. Bu,
hukukun üstünlüğünün benimsendiği, güçlü, bağımsız ve iyi işleyen yargı siste-
minin bulunduğu, demokrasinin çoğunlukçuluk mantığından, popülizmden ve
gücün kötüye kullanılmasından kaynaklı sıkıntıları etkili bir şekilde zaptetmeyi
başarabilen kurumsal denge ve fren sistemiyle donatıldığı toplumlarda müm-
kündür.

Bu ön şartların yeterli bir şekilde sağlandığı yerde Ombudsman, vatandaşları
güçlendirmekte, düzeltmelerin sağlanmasında, kamu idaresinin kalitesini arttır-
makta ve böylece demokrasinin kalitesini de arttırmakta değerli bir görev üst-
lenebilir. Tersine bu şartların gerçekleştirilemediği ya da yetersiz şekilde ger-
çekleştirildiği yerlerde, kritik bileşenleri sağlam ve güçlü bir anayasal yapı olan
fren ve denge sistemi zayıflar; hatta kaçınılmaz bir şekilde demokrasinin kalitesi
ile hukukun üstünlüğü buna paralel olarak zarar görür. Fren ve denge sisteminin
bölünmez bir parçası olarak Ombudsman, bir ülkedeki hukukun üstünlüğünün
ve demokrasinin kalitesinin belirlenmesinde önemli bir gösterge olarak hizmet
eder. Türkiye’de de durumun böyle olmasını ve Kamu Başdenetçisi Sayın ÖME-
ROĞLU’nun bu görevini başarıyla yerine getirmesini ümit ediyorum.

Biraz önce dinlediğiniz çok güzel tanıtımın da bilgilendirdiği üzere, Ombudsman
kavramı ilk olarak 18. Yüzyılın başlarında, İsveç’in iç yönetiminin karışık olduğu
dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminin çalışmaları ve yapısıyla ilgili
gözlemlerine dayanılarak, İsveç Kralı XII. Charles tarafından geliştirilmiştir. Kral
Charles, “Haşmetmehaplarının Yüksek Ombudsmanlığı” (His Majesty’s Supreme
Ombudsman) diye adlandırılan, çok geçmeden “Adalet Başkanlığı” (Chancellor I. Uluslararası Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Sempozyumu
of Justice) adını alan ve bugün hala var olan kurumu kurumsallaştırmıştır.

1809’da İsveç Parlamentosu, mutlak monarşiden meşrutiyete geçerken kendi adı-
na hareket edecek bir Parlamento Ombudsmanlığı kurdu. Bu nedenle 1809, dün-
yadaki Parlamento Ombudsmanları tarafından modern Ombudsman Kurumu-
nun kuruluş yılı olarak kutlanır. Fakat Ombudsman kavramı dünyaya 20. yüzyılın
ikinci yarısında yayılmıştır. Bunun başlıca sebebi, vatandaşların kamu idareleriyle

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU 13