Page 82 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

‘ULUSLARARASI KORUMA’YA YÖNELİK ULUSAL

MEVZUATIN GELİŞİMİ VE BU ALANDAKİ TEMEL

HUKUKİ METİNLER İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER

I. Temel Gerçekler

Ülkemizde uluslararası koruma ve geçici koruma sisteminin yıllar içerisinde nasıl
şekillendiğini ve bu alandaki temel hukuki metinleri ve uygulamaları ele almadan önce,
bazı temel hususlara değinmekte fayda görülmektedir:

Tarih boyunca coğrafi konumundan dolayı önemli göç hareketlerine sahne olan
Cumhuriyet Türkiye’si, Osmanlı İmparatorluğu’ndan mülteci ve göçmenleri kabul
eden eski bir geleneği de devralmıştır. Türkiye bugün, bulunduğu stratejik coğrafi
konumundan dolayı uluslararası koruma arayışlarında hem bir hedef ülke (diğer ifadeyle
sığınma ülkesi), hem de diğer ülkelere gerçekleşen göçte transit ülke konumundadır.

1958’den beri BMMYK Yürütme Komitesi üyesi olarak aktif bir şekilde uluslararası
koruma mekanizmasının şekillenmesine katkıda bulunan Türkiye, ayrıca Mültecilerin
Hukuki Statüsüne ilişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin ana hatlarının belirlendiği
konferansa katılan 26 ülkeden de birisidir. 86

Türkiye, Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin 1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi’ni ve de
Sözleşmedeki ‘zaman sınırlamasını’ kaldıran Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair 1967
87
New York Protokolü’nü imzalayan ilk ülkeler arasında yer almaktadır. Öte yandan
ülkemiz, daha önceki bölümlerde de belirtildiği üzere 1951 Cenevre Sözleşmesi’ni
imzalarken Sözleşmenin 1.B(1)(a) maddesinde zaten yer alan “coğrafi sınırlama/
çekince” (geographical limitation) hakkını kullanmış ve sosyo-ekonomik kaygılar
ve güvenlik nedenleriyle Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair 1967 Protokolü’nü
imzalarken de bu coğrafi sınırlamayı/çekinceyi sürdürme kararı almıştır. Bundan
dolayıdır ki ülkemiz, sadece Avrupa Konseyi ülkelerinde cereyan eden olaylardan kaçan
kişilere hukuken ‘mülteci’ statüsü vermektedir. Öte yandan, Avrupa dışından Ülkemize
gelen kişiler için de non-refoulment (geri göndermeme) prensibine uygun hareket

86 Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Ankara Ofisi’nin Jandarma Genel Komutanlığı
işbirliğinde hazırladığı “Mülteci Hukuku Eğitim CD’si’nin “Türk İltica Usulü” başlıklı Modülü: “Türkiye’deki
İltica Sistemi” başlıklı Bölümü (Proje Yöneticisi: I. TOKCAN; Hazırlayan: Ç. ALP; 2003).
87 Türkiye’nin ve diğer ülkelerin 1951 Cenevre Sözleşmesi ile 1967 New York Protokolünü ne zaman
imzaladığını görmek için bkz. http://www.unhcr.org/protection/basic/3b73b0d63/states-parties-1951-
convention-its-1967-protocol.html; erişim tarihi: 20/08/2017.

82 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU