Page 476 - temel-haklar

söz konusu taşınmazın kamulaştırılması için ilgili yolun proje çalışma-
larının tamamlanması gerektiğinin, anılan yola ait onaylı proje veya
devam eden proje çalışması bulunmadığından kamulaştırma işleminin
gerçekleştirilemediğinin belirtildiği anlaşılmıştır.

24. Mülkiyet hakkı; kişiye başkasının hakkına zarar vermemek
ve kanunların koyduğu sınırlamalara uymak koşuluyla, sahibi olduğu
şeyi dilediği gibi kullanma, ürünlerinden yararlanma ve tasarruf ola-
nağı veren bir haktır. Anayasanın 35 inci maddesiyle güvence altına
alınmış olan söz konusu hakka getirilecek sınırlamalara da aynı mad-
dede yer verilerek, mülkiyet hakkına getirilecek sınırlamaların,
kamu yararı amacıyla ve kanunla yapılması gerektiği hüküm
altına alınmıştır. Benzer düzenlemelere yer verilen Avrupa İnsan Hak-
ları Sözleşmesi 1 No.lu Ek Protokolde; mülkiyetten yoksun bırak-
manın kamu yararıyla, yasada öngörülen koşullarla ve ulusla-
rarası sözleşmelere uygun olarak yapılabileceği öngörülmüştür.

25. Mülkiyet hakkına yönelen en yaygın kamusal müdahale biçimi
olan kamulaştırma; Anayasanın
46 ncı maddesine göre, Devlet ve kamu tüzelkişilerinin, kamu ya-
rarının gerektirdiği hallerde, karşılığını peşin ödemek şartıyla, özel
mülkiyette bulunan taşınmaz bir malın tamamına veya bir kısmına,
kanunda gösterilen esas ve usullere göre zorla el atması işlemidir
(GÜNDAY, Metin (2011). “İdare Hukuku”, İmaj Yayınevi, Ankara, ss. 250).
Kamulaştırmasız el atma ise, Anayasa Mahkemesinin 13/11/2014
tarihli ve E. 2013/95, K. 2014/176 sayılı Kararında; idarelerin ken-
dilerine Anayasa tarafından tanınan olanak ve yetkileri Anayasa ve
yasalara uygun bir biçimde kullanmaksızın kişilerin Anayasal güvence
altındaki taşınmazlarına fiilen el koymaları şeklinde ortaya çıkan hak-
sız eylem olarak tanımlanmış ve idarelerin kamu gücünü, Anayasa
ve yasalara aykırı şekilde zorbaca kullanmalarının da hukuk devletin-
de koruma görmesinin mümkün olamayacağına yer verilmiştir.

26. İdarelerin, toplum menfaatine yol yapılması gibi kamu yararı-
na bir hizmet sağlaması/gerçekleştirmesi sürecinde temel insan hak-
larından olan mülkiyet hakkına saygılı olmaları gerektiği hususunda
duraksama yoktur. Devletin veya bir kamu tüzel kişisinin kamulaş-
tırma işlemi olmaksızın, mülkiyet hakkına keyfi bir şekilde el konu-
larak bireylerin taşınmazları üzerinde özgürce tasarruf etmelerinin

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 471