Page 70 - temel-haklar

kanun koyma, değiştirme ve kaldırma yetkisi uyarınca kanun koyucu
bir yasayı genel ilkeden ayırarak, geriye de yürütebilir. Ancak, yasama
organının bu yetkisi, Anayasal esaslar ile sınırlandırılmış bulunmak-
ta olup; hukuk devleti gereği kazanılmış hakların saklı tutulması
zorunludur. Ayrıca, hukuki güvenlik ve istikrar ilkeleri açısından yasa
koyucunun, ancak zorunlu hallerde ve kamu yararı söz konusu ise
bu yola başvurması beklenmektedir.

36) Geriye yürümezlik ilkesinin istisnaları arasında ekonomik
kamu hukuk normları ile ceza hukuk normları örnek olarak gösterile-
bilmektedir. Mesela yeni bir düzenlemeyle, işlenen suç daha az bir ce-
zayı gerektiren bir hale gelmişse, kişinin lehine olduğu için, kanunun
yürürlüğünden önce bu suçla yargılanan veya hüküm giyen kişinin du-
rumu yeni duruma uygun hale getirilir (fakat daha fazla cezayı gerekti-
ren bir düzenleme olmuşsa bu durumda ilgili hüküm geriye yürümez).
37) Dövizle askerlik ödemesi, ekonomik kamu hukuku kapsamında
değerlendirilebilecek olup; İdarenin sonradan yürürlüğe giren bir
Bakanlar Kurulu Kararından, daha önceki düzenleme çerçevesin-
de dövizle askerlik hizmetine başvuranları yararlandırmasının,
hukuki normların geriye yürümezliği ilkesine aykırılık oluşturup
oluşturmadığını anlayabilmek için, öncelikle dövizle askerlik be-
delini taksitle ödeme anlaşması yapanların yeni düzenlemeden
yararlandırılmalarındaki geriye yürümenin niteliğinin saptan-
ması gerekmektedir. Geriye yürümezlik ilkesi konusunda yapılan te-
mel ayrım, geniş anlamda geriye yürüme (gerçek olmayan geriye yürü-
me) ve dar anlamda geriye yürüme (gerçek geriye yürüme)’dir.
38) Dar anlamda geriye yürümede, diğer adıyla gerçek geriye
yürümede, yürürlüğe giren yeni kuralın, sonuçlarını ve etkilerini yü-
rürlük tarihinden önceki zamanda tamamlanmış hukuki ilişki ve olay-
lara karşı göstermesi söz konusudur. Asıl olan geriye yürüme, dar an-
lamda geriye yürümedir. Yürürlüğe giren yasaların geçmişe ve kesin
nitelik kazanmış hukuksal durumlara etkili olmaması hukukun genel
ilkelerinden biri olduğundan, içtihada bakıldığında bu tür bir geriye
yürümeye (kamu yararı ve kamu düzeninin gerektirdiği durumlar gibi
ayrıksı haller hariç) makul bakılmamaktadır.
39) Geniş anlamda geriye yürümede, öteki adıyla gerçek ol-
mayan geriye yürümede ise, yeni kuralın, eski kural yürürlükte iken

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 65