Page 130 - yargi-ozel-raporu

sanığın yokluğunda yapılıp bitirilmekteydi. Oysa adil yargılanma
hakkının en önemli yansımalarından biri de sanığın duruşmalarda
bulunma yani savunma hakkıdır. Sanığın aleyhine olan bir durum
ortaya çıktığında sanık kendisini savunamamaktaydı. Bu husus da
Anayasanın 36 ncı maddesi ve Sözleşmenin 6 ncı maddesine aykırı
bir durumun ortaya çıkmasına neden olmaktaydı. Yine özel yetkili
mahkemelerin yargılama usulünde duruşma düzenini bozan sanık
veya müdafi duruşma salonundan çıkarılabilmekteydi. Duruşma
düzeni için bu yönde alınan tedbir “ölçülülük ilkesine” de aykırılık
oluşturmaktaydı.

11.1.2. Tabii Hâkim İlkesi Açısından Bölüm 1 Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri Ceza Yargılaması, Soruşturma ve Kovuşturma
(202) Doğal hâkim ilkesi Sözleşmenin 6 ncı maddesinde düzenlenen
adil yargılanma hakkının unsurlarındandır. Bu ilke hukukumuzda
da teminat altına alınmıştır. Anayasanın 37 nci maddesinin ikin-
ci fıkrası sanığa, kanuni hâkim güvencesini getirdiği gibi 38 inci
maddesi ve Sözleşmenin 7 nci maddesinde yer alan “suçta ve cezada
kanunilik ilkesi”, sanık suç işlediği sırada daha önceden kurulmuş
vaziyetteki görevli-yetkili bir mahkemeden başka bir mahkemede
yargılanmamasını gerektirmektedir. Bu ilke, ceza hukukunun temel
unsurlarındandır. Doğal hâkim ilkesine göre, sanık söz konusu suçu
işlediği anda mevcut görevli ve yetkili mahkemede yargılanmalıdır.
Sanık suçu işlediği esnada genel mahkemelerde yargılanmakta iken
sonradan yapılan kanun değişikliği ile kurulan özel mahkemelerde
yargılanması tabii hâkim ilkesine aykırılık oluşturur. Özel yetkili
mahkemeler kurularak ve derdest davalar bu mahkemelere devre-
dilerek Anayasal kural ihlal edilmekteydi. Bu ilkeyle sonradan ku-
rulacak özel veya olağanüstü mahkemelerde sanığın yargılanması
engellenmeye çalışılmıştır.

11.1.3. Eşitlik İlkesi Açısından

(203) Sözleşmenin 14 üncü maddesi bu ilkeye “ayrımcılık yasağı”
başlığı altında yer verdiği gibi Anayasanın 10 uncu maddesi ile bu
ilke güvence altına alınmıştır. Bu mahkemelerde görev yapan hâ-
kimlerle diğer mahkemelerde görev yapan hâkimler arasında CMK
anlamında hukuki statü bakımından fark yoktur. Oysa 5190 sayılı
Kanunun geçici 1 inci maddesi uyarınca özel yetkili ağır ceza mah-

103