Page 421 - yargi-ozel-raporu

yılında Danıştay’ın kurulmasıdır. Padişah Abdülaziz’in 10/05/1868
tarihli nutkuyla fiilen çalışmaya başlayan Şurayı Devlet, “Kavanin
ve nizamat layihalarını tetkik ve tanzim, mesalihi mülkiyeyi tetkik,
hükümet ile eşhas beyninde mütehaddis deaviyi rü’yet ve memuri-
ni devletin tahkik ahvaliyle, muhakemelerini icra” görevlerini yeri-
ne getirmek amacıyla kurulmuştur. “Hükümet ile eşhas beyninde
mütehaddis davaları” görmek ve çözümlemek görevi, 1876 Kanuni
Esasisi ile genel mahkemelere bırakılmıştı. Hal böyle olunca İmpa-
ratorluk dönemi Danıştayı’nın yargısal görevi çok sınırlı kalmıştır.

(851) Osmanlı İmparatorluğu döneminde Danıştay 54 yıl faali-
yette bulunmuştur. Danıştay’ın faaliyeti, 04/11/1922 tarihinde İs-
tanbul’daki bütün merkez kuruluşlarının TBMM Hükümetinin
yönetimine geçtiği sırada sona ermiştir. Danıştay, Cumhuriyet dö-
neminde de 669 sayılı Kanunla yeniden kurulmuş olup, 06/07/1927
tarihinde çalışmaya başlamıştır. 669 sayılı Kanuna göre Danıştay, üç
idari ve bir dava dairesi olmak üzere dört daireden oluşmaktaydı.

(852) 1961 Anayasası, mahkemelerin ve hâkimlerin bağımsızlığını
hem yasama hem de yürütme organlarına karşı koruyabilmek için
gerekli hükümler öngörüyordu. 1961 Anayasanın 114 üncü madde-
sinde, “İdarenin hiçbir eylem ve işlemi yargı mercilerinin denetimi
dışında bırakılamaz” denilmiş ve 1982 Anayasası ile bazı kısıtlama-
Adalet Sistemimizin Sorunları, İyileştirilmesi ve Güvenilirliğinin Artırılması Hakkında Özel Rapor
lar getirilmiş ise de temel ilke korunmaya çalışılmıştır. 1982 yılında
ayrıca, ilk derece idari yargı mercileri olan idare ve vergi mahke-
meleri kurulmuştur. Bu yargı mercilerinin kurulmasıyla idari yargı
örgütünün kuruluşu tamamlanmıştır. Bugünkü haliyle Danıştay, bu
mahkemelerin üzerinde bir temyiz mercii olarak yargısal anlamda
görevini sürdürmektedir.

4.4.2. Kuruluş, Teşkilat Yapısı ve Karar Organları

(853) 1982 Anayasasında Danıştay, yüksek mahkemeler arasında sa-
yılmıştır. Danıştay, Anayasanın 155 inci maddesine göre, yürütme
organına yardımcı bir inceleme, danışma ve karar organı olmasının
yanında, idarenin yargı yoluyla denetlenmesinde etkin ve önemli gö-
rev yapan bir yargı kuruluşudur.

394