Page 72 - yargi-ozel-raporu

34
edildiği sonucuna varmaktadır. Mahkeme, Türkiye’de, basmakalıp
ifadelerle verilen tutukluluğun devamına ilişkin kararlara karşı itira-
zın başarı şansı bulunmadığını, ayrıca tutuklamaya itirazı inceleme
usulünün çelişmeli olmadığını ve duruşma yapılmaksızın karar ve-
rildiğini tespit etmiştir (Koşti ve Diğerleri, §22; Mehmet Şah Çelik,
35
§27-28; Cahit Demirel, §32-33; Yiğitdoğan, §30-31) .
(95) AİHM, konuyla ilgili Türkiye aleyhine açılan davalarda, “tu-
tuklamaya itirazı” incelemiştir. Mahkeme, CMUK döneminde tu-
tuklamaya itirazı, ilk olarak uygulamada herhangi bir başarı şansı
getirmediği için (Koşti ve Diğerleri, §22); ikinci olarak taraflar (savcı Bölüm 1 Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri Ceza Yargılaması, Soruşturma ve Kovuşturma
ve şüpheli/sanık) arasında silahlarda eşitlik ve çelişmeli yargılama il-
kelerine uygun olmadığı gerekçesiyle (Bağrıyanık, §22) Sözleşmenin
5 inci maddesinin dördüncü fıkrasına aykırı bulmuştur. Mahkeme,
CMK’da düzenlenen tutuklamaya itirazı da incelemiştir. Mahkeme-
ye göre, CMK’nın 271 inci maddesi gereğince itirazın incelenmesi
sırasında savcı ve müdafi veya vekil dinlenebilir ama kural olarak iti-
raz hakkında duruşma yapılmaksızın karar verilir; duruşma yapılma-
sı tamamen mahkemenin takdirine bırakılmıştır (Yiğitdoğan, §28-
29). Mahkeme, tutuklamaya itiraz halinde duruşma yapılmamasını
bir kez daha Sözleşmenin 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasını ihlal
ettiği sonucuna varmıştır. CMK’nın 271 inci maddesi gereğince
36
itirazın incelenmesi sırasında savcı, müdafi veya vekilin dinlenebile-
ceği şeklinde düzenleme bulunsa da, uygulamada tutukluluğa itiraz
yoluna başvurulduğunda duruşma yapılmasının istisnai olduğu bi-
linmektedir. Savunmanın kutsallığı ve adil yargılanma hakkı göze-
tildiğinde, bu hükmün uygulanabilme mekanizmasının sağlanması;
mümkün olmaması halinde bu konuda yasal değişikliğe gidilmesi
gerektiği değerlendirilmektedir.

(96) AİHM, Türkiye’yle ilgili daha ilk davalardan itibaren, tutuk-
luluğu “isnat edilen suçun ağırlığına” dayandıran ulusal mahkeme
kararlarını eleştirmiştir. Mahkeme, şüphelinin alabileceği cezanın
ağırlığının, kaçma tehlikesinin değerlendirilmesiyle ilgili bir unsur
olduğuna katılmaktadır (Michta, §49; Getiren, §106). Ancak Mah-

34 DOĞRU, age, sf. 49.
35 DOĞRU, age, sf. 54.
36 DOĞRU, age, sf. 41.

45