Page 102 - KDK

rızasına mı dayandığı yoksa yasal veya başkaca bir zorunluluktan mı
kaynaklandığı, geniş anlamda devletle olan ilişkileri ve devlet karşısın-
daki bağımsızlığı gibi hususlar belirleyici olmaktadır. Sivil toplumun
varlığından söz edebilmek için sivil toplum örgütlerinin devletin ve-
sayeti altında olmaması, kendi yapılanmaları ve faaliyetleri hakkında
kendilerinin karar verebilmesi ve devlet politikasının gidişatını belir-
leyebilmesi veya etkileyebilmesi gerekir.

46- Ortak bir amaç doğrultusunda herhangi bir maddi karşılık bek-
lemeksizin kurulmuş ve tüzel kişiliğe sahip dernekler, vakıflar, sendi-
kalar, kooperatifler, meslek kuruluşları/örgütleri (dernek statüsünde
olanları) sivil toplum kuruluşu olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de
de sivil toplum kuruluşu çatı kavramı altında genellikle dernekler, va-
kıflar, meslek kuruluşları/örgütleri (dernek statüsünde olanları), sen-
dikalar, kooperatifler, siyasi partiler gibi örgütler sayılmaktadır.
47- Gerek 38,39,40,41,42,43,44,45 ve 46 ıncı paragraflarda yapı-

lan detaylı açıklamalardan, gerek 22, 23, 24, 25 ve 26 numaralı parag-
raflarda belirtilen yasa hükümlerinden ve gerekse “Şikayet Konusuna
İlişkin Uygulamalar “başlığı altında verilen mahkeme kararlarından,
meslek odalarının sivil toplum kuruluşu olmadıkları (sivil toplum ku-
ruluşlarının da meslek odası olmadıkları) açıkça anlaşılmaktadır.

48- 28 numaralı paragrafta bahsedilen Anayasa Mahkemesi ka-
rarına göre kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının (yani
meslek odalarının), hem 1961 hem de 1982 Anayasasında “idare
“bölümü içinde düzenlendiğinin belirtilmesi, 29 numaralı paragrafta
bahsedilen Uyuşmazlık Mahkemesi kararında, 30 numaralı paragrafta
bahsedilen Danıştay kararında ve 31 numaralı paragrafta bahsedilen
Yargıtay kararında meslek odalarının kararlarının idari karar sayılma-
sı, kararları ve personeli ile ilgili uyuşmazlıkların çözüm yerinin idari
yargı yeri olduğuna hükmedilmesi, doktrinde bu kuruluşların hizmet
yerinden yönetim kuruluşları arasında incelenmesi, meslek odalarının
sivil toplum kuruluşu olmadığını göstermektedir.

49- Anayasal ve yasal statüleri göz önünde bulundurulduğunda
meslek odalarının, sivil toplum kuruluşu olmadığı açıktır. Zira 26
numaralı paragrafta belirtilen kanuni düzenlemelere bakıldığında
meslek odalarının, sivil toplum kuruluşlarının dışında ayrıca sayıldı-
ğı görülmektedir. Bu itibarla, meslek odaları “kamu kurumu niteliği

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 97