Page 192 - calisma-ve-sosyal-guvenlik-2

Vergi, devletin vatandaşlardan kamu gücüne dayalı ve karşılıksız
tahsil ettiği bedel olsa da idarece yapılmış olan vergi tahsilatının fazla
veya yersiz olduğu tespit edildikten sonra bu tahsilât, mükellefler için
bir “alacak” haline gelmektedir.

Alacak hakkı mülkiyet hakkı kapsamında kişilerin temel hakla-
rındandır. Kişiler yanlış veya yersiz vergi tahsilatı nedeni ile belli bir
süre mülkiyetlerinde olması gereken bir meblağdan kullanma, tasar-
ruf etme ve harcama şeklinde yararlanma imkânından mahrum kal-
maktadırlar. Bu süre zarfında enflasyon nedeni ile paranın değerinde
oluşan aşınma ile mülkiyetin gerçek değeri azaldığı gibi bu mülkiyetin
tasarruf veya yatırım aracı olarak getirisinden yararlanmak imkânı da
bulunmamaktadır. Bu şekilde kişiler mülkiyet haklarından mahrum
edilerek haksızlığa uğratılmaktadır.

İtiraz konusu düzenleme ile devlet fazla veya yersiz yapılmış tah-
silâtlar ile hazinesinde tuttuğu meblağı kişilere iade ederken üzerin-
den uzun zaman geçmiş olsa bile talep tarihinden üç ay sonra baş-
lamak üzere işleyecek faizi ödemektedir. Düzenleme ile elde edilen
kamu yararı kamu için öncelikli, genel menfaatleri koruyan, kamu hiz-
metlerinin sürdürülmesi için zorunlu bir durum arz etmemekte, sade-
ce devlete başkasının mülkü üzerinde sebepsiz ve karşılıksız biçimde
tasarruf etme hakkını vermektedir.

Fazla veya yersiz tahsil edilen vergilerin iadesinde, tahsilâtın yapıl-
dığı tarih yerine başvuru tarihinden üç ay sonra başlamak üzere işle-
yecek faizin ödenmesine ilişkin kural, kişinin belli bir dönem için faiz
gelirinden mahrum kalması sonucunu doğurarak genel yarar ile kişi
yararı arasındaki dengenin bozulmasına yol açmakta, bu durum hu-
kuk devletinde korunması gereken mülkiyet hakkının ihlaline neden
olmaktadır.
Nitekim Avrupa İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korun-
masına İlişkin Sözleşme’ye Ek Protokol’ün 1. maddesinde de:
“Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı
gösterilmesini isteme hakkı vardır. Herhangi bir kimse, ancak kamu
yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası huku-
kun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakıla-
bilir.

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 191