Page 110 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

organı STK’lardır. Sivil Toplum Kuruluşları olarak kaçmadır. Bu iddiaları ortaya atan müsteşriklere
ülkemizde toplam 80 bin kadar dernek ve vakıf gereken cevabı vermişizdir. Müsteşrikler üç iddi-
vardır. STK’ları çalıştıkları alanlarda gördükleri ih- ada bulunuyorlar, ombudsmanlığın dinden kaçış
lalleri ilgili birimlere bildiren ve bu konuda gayret hareketi olduğu, Roma’dan veya Bizans’tan alın-
gösteren kuruluşlardır. Altıncı denetim mekaniz- madır diye. Bu iddiaların hiçbiri doğru değildir.
ması uluslararası denetimdir. Türkiye bazı alanlar-
Ombudsmanlık kanununun gerekçesinde bu ku-
da uluslararası denetime de izin vermiştir. Avrupa
rumun menşeinin kadılkudatlık kurumu olduğu
İnsan Hakları Sözleşmesinin bir kanun ile uygun
yazılı ise de bu yanlış bir bilgidir. Osmanlı’daki
bulunması, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine
ombudsmanlığın tam karşılığı da 13 tane kurum-
bireysel başvurunun ve yargı yetkisinin kabulü,
Avrupa Konseyi ve Birleşmiş Milletlerle yapılan dur ki bunlar: Kazaskerlik, kâdılkudâtlık, divan-ı
anlaşmalar gibi. Yedinci denetim mekanizması ise mezalim, hisbe kurumu, ihtisap memurları, sulh
kamu denetçiliği kurumudur. meclisleri, uzlaştırma heyetleri, şura ilkesi, fütü-
vvet, ahilik ve diğer Osmanlı kurumlardır. Mesela
Bu altı adet denetim mekanizması varken neden şu anda Pakistan’da da Ombudsmana “muhtesip”,
Kamu Denetçiliği Kurumuna ihtiyaç vardır? Ben kuruma da “ihtisap kurumu” deniliyor. Osman-
burada bunun ayrıntısına girecek değilim. Ama lı’da da “ihtisap memurları” vardı. Yine Osmanlı’da
yukarıda çok özet olarak belirttiğimiz gibi bu me- yeniçeri ağası gibi “ihtisap ağası” vardı. Abbasiler-
kanizmalarla denetim sorunu çözülemediği için de de hisbe (ombudsmanlık) kurumu vardı. Bir ör-
bütün dünya Ombudsmanlık denetimi sistemine nek verebiliriz. Abbasiler döneminde bir muhtesip
geçmiştir. (ombudsman), sabah saat 10: 00 gibi Bağdat’taki

Birinci bölüm: en büyük mahkemelerden birinin önünden geçer-
ken, halkın bekleştiğini görüyor. Kadı Efendinin
Sayın TBMM Başkanımız ve Sayın Baş ombudsma- duruşmaya hala başlamadığını anlayınca, kadı
nımızın da belirttikleri gibi aslında ombudsman-
efendinin kapıcısını çağırıyor ve “başkadıya söy-
lık bize ait bir kurumdur; ombudsmanlığın temeli
le, dava sahipleri güneşin altında ve kadının ka-
Osmanlı’dır, doğrudur. Bunun temeli Osmanlıdır
pısının önünde beklemektedirler, kadı efendi ya
ama bunun menşei İslam’dır. Ombudsmanlığı ilk
makamına otursun, ya da özrünü bildirsin de bek-
defa ortaya koyan, kurucu Hz. Ömer’dir.
leşen halk da dönüp gitsin” şeklinde ikaz ediyor.
Hz. Ömer çarşı-pazar ombudsmanı olarak iki tane Abbasilerde muhtesibin yargıyı ikaz yetkisinin ol-
kadının atamasını yapmıştır; bunlar Semra (Nu- duğunu görüyoruz.
hayk kızı) ve Şifa (Abdullah kızı)’dır. Bu kurumun İkinci bölüm:
temeli de menşei de bize aittir. Patent hakkı bizim-
dir. Bunda en küçük bir şüphem yoktur. Sabahki Bu ikinci bölümde 16 Nisan 2017 öncesindeki
bir konuşmada bunun yabancı menşeli olduğu eski süreç ve 16 Nisan arasındaki yeni süreçle ilgili
söylendi. Yabancı menşeli değildir, ne Roma’dan on önemli sonuç vardır. Bunları tek tek belirtmek
alınmadır, ne Bizans’tan alınmadır, ne de dinden isteriz.

108 2017 ÇALIŞTAY RAPORU