Page 78 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

sinde teftişler, denetimler de var olmak suretiy- cil alan olarak, toplum ve devletin idamesini,
le. Benim İdare Hukuku-Genel Esaslar kitabım- insanların mutluluğunu sağlamaya matuf bir
da idarenin denetimine ilişkin mekanizmaların araçtan öteye bir anlamı olamayacağını göster-
kısa bir özeti var: işte siyasal denetim, idari mek. Ama bu nasıl olacak?
denetim ve yargısal denetim olarak. Burada on-
En başta kısaca söyleyecek olursam, ben Cum-
ları benden çok iyi bilen mensupları var, teknik
elemanları var dolayısıyla onun üzerinde dur- hurbaşkanlığı sisteminde yasama denetimin
madan, kendi Cumhurbaşkanı Sistemi ile ilgili güçlü, yargısal denetimin geniş, idari denetimin
gözlemlerimi ve fikirlerimi anlatmak istiyorum. derin olacağını düşünüyorum.

Bir defa insanlar daha henüz bu anayasal sistem Şöyle ki; bir defa bu anayasa yasama organının
değişikliğinin içinde ne olduğunu tam bilmiyor- denetimini olağanüstü derecede güçlendiriyor;
lar. Bunu anayasayı baştan beri anlatan birçok hiç kimse farkında değil ve herkes, benim ko-
insan da tam olarak bilemez. Çünkü anayasa nuştuğum milletvekilleri bile, propaganda döne-
kabul edilmekle artık bize yepyeni yüzünü gös- minde kendi önemlerinin ve meclisin öneminin
termektedir. Şimdi sadece onu önerenlerin ve kaybolduğuna inanıyorlardı. “Hocam anlatıyor-
onaylayanların değil, hepimizindir. Biz kamuya sun ama vekillik artık eski önemini koruyamaz”
tanıttık metni ve metin geçti. Artık engellemek diye bana intizar ettiler. Neden? Çünkü anla-
için değil, uygulamak için tartıştığımızda, karşı yamamış adam meselenin esasını, özünü. Bir
çıkanlar da kendi anlayışlarını bu metne yorum sistem meselesi içerisinde yasama işinin nasıl
olarak dâhil etmek isteyecekler. Diğer taraftan olacağını göremiyor, anlayamıyor. Eski günlerin,
asıl yönetici kesiminin yepyeni bir aydınlanma- Meclis’te hep şikâyet etiği bilmeden parmak kal-
ya ihtiyacı var; zira gerçekten meselelerin tam dırdığı günlerin özlemini duyuyor. Ancak şimdi
olarak bilinebildiğini zannetmiyorum. Bugün bakıyorum, uygulama yasaları üzerinde tartışır-
sabah katıldığım Uyum Heyeti toplantılarında ken birdenbire herkes karar değiştirdi, milletve-
bile olağanüstü farklı tartışmalar yaşadık; üste- killeri evet çok güçlü olacakmış, komisyonlarda
lik bizzat bu işleri yazmakta çizmekte olan veya ne kadar önemli roller oynayacaklarmış vs. Gö-
onlara katılmış insanlar olarak. Onun için dene- rüldüğü gibi metin kendi yolunu kendisi açıyor.
tim ile ilgili meselenin henüz tam netleşmiş ola- Daha dar bir bölgeden seçilecek vekil: Kanun
cağını düşünmüyorum. Gerçi birçok konu bir ta- teklifleri getirebilecek; bunu için işbirliği içinde
raftan yüksek karar vericilerin kararlarına bağlı çalışacak ve nihayet Cumhurbaşkanının bütün
ama diğer taraftan bizim bu sistemi iyi biçimde sorumluluğunun kendi ellerinde şekillenecek.
algılayıp algılayamayacağımıza da bağlı.
Diğer taraftan yargısal bakımdan şunun farkın-
Diğer yandan bilinmesini isterim ki, bu anayasa da değil toplum, hatta uzmanlar; yepyeni bir
son derece kapsamlı bir çalışmanın eseri olarak yargısal alan ortaya çıktı. Bakın Türk anayasal
ortaya çıktı, içerisinde derin arka fikirler var, bir sisteminde kanunların denetimi Anayasa Mah-
felsefesi var; o da şudur: Devlet ve İdare üzerin- kemesindedir; idarenin denetimi de İdare Mah-
de düşünmeye odaklanmak. Siyasetin, en birin- kemelerine ve kısmen Yargıtay’a da bazı konular

76 2017 ÇALIŞTAY RAPORU