Page 80 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

yoruz her zaman. Neticede idarenin denetimi Edinme Yasası’nı hazırladık. Çok şükür denk
dediğimiz şey, kanunilik denetimidir; ister yargı düştü, hükümet bilgi edinmeyi çıkardı ve ben de
ister denetçiler vasıtasıyla yapılsın fark etmez. o dönemde aynı zamanda başbakan baş müşavi-
Fakat bizim kanuna uygunluğu tam olarak kav- ri olarak Kurulun ilk kurucu üyeleri arasında yer
radığımız söylenemez. Danıştay’ın ve Yargıtay’ın aldım. Kurul’da 4 yıl görev yaptım ama maalesef
kararlarının veyahut da İdare Mahkemelerinin İdare Usul Yasasını bizim idaremiz sabote etti,
kararlarının kanuna uygunluk üzerine odaklan- engelledi. Hiç kimse, Başbakanlık başta olmak
ması gerekir, oysa dikkat ediniz, kararların bü- üzere, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve
yük bir çoğunluğunda, “kanuna uygunluk” değil, Almanya gibi hemen hemen her gelişmiş ülkede
“kanuna uyarlılık” kavramı kullanılır, yani bağ- geçerli olan, idarenin işleyişini kolaylaştırırken
daştırma peşindeler. Bunun amacı, idareyi koru- bu işleyişe kararlılık ve şeffaflık kazandıran, tak-
maktır, bunu koruyorken bir kurumu korumuş, dir yetkisini daraltan bir mekanizmayı istemedi.
diğer kuruma objektif davranmamış olabilirler. Bütün yükü yine teftiş kurullarına, idarenin tak-
Aslında yargı esnek bir biçimde davranır idareye dir yetkisine ve yargı organlarına attı. Oysa bu
karşı ve ben bundan şikâyet ederim. Çünkü ba- mesele asla bir İdare Usul Yasası olmadan yani
kınız burada hukukilik ve yani takdir yetkisinin idarenin nasıl işleyeceği esas biçimde kararlaş-
kullanılması bakımından bir anlamda idareye tırılamadan, ona hiç olmazsa alt düzeydeki in-
olduğu kadar yargıya da bir imkân verilmiş gibi sanların sıkıntılarını nasıl şeffaflık ve güvenirlik
bir görüntü oluşuyor. Ve sırf bu nedenden dolayı içerisinde giderileceği gösterilen bir yöntem tes-
biliyorsunuz, Danıştay 1960’tan beri yetkilerin pit etmeden ne yaparsak yapalım, 10 yıl sonra
önemli bir kısmını kaybetmiştir. Bu tartışmalar, yine buraya dönüp geleceğiz. O halde denetim
esasen idareler kadar yargı organlarının da bu ile denetimin amacı olan kamu yararı ve halka
meselenin üzerinde durmaları ve bundan son- hizmet anlayışını bir yana koyarak bir sonuca
ra ortaya çıkacak gelişmelerde Türkiye’nin nasıl varamayız.
silkinip yukarıya çıkarabileceğine ilişkin meka-
nizmalar, hatta anlayışlar üzerinde düşünmeleri Yeni Anayasanın bile, bir tür idari anayasaya olan
İdari Usul Yasasının kabul edilmesini engelleyen
gerektiğini gösteriyor; kişisel hesapların dışında
kalarak. mantığın kurbanı olma ihtimali var. Gerçi Sayın
Cumhurbaşkanının önderliği altında bu karar-
Burada şimdi, esas itibariyle hem idarenin hem nameler çıkacağı için belki bu tehlike söz konu-
denetçilerin bence çokça peşinde koşmaları ge- su olmayabilecek; fakat yine de bundan emin
reken düzenleme idari usul yasası: Eğer idari olamıyorum. Çünkü İdarenin müthiş bir gücü
usul yasası çıkmazsa hepimiz zorlanacağız ve var. Tanzimat’tan beri alıp sürdürdüğü, sırtında
istenilen kamu yararı sağlanmayacak. Bunda taşıdığı bir geleneği var, bundan dolayı da ken-
şu sebepten ısrar ediyorum: Bilgi Edinme Ku- dine de güveniyor. Bu mantığın değiştirilmesi ve
rulu’nun kanun tasarısını ilk hazırlayan ekip Türkiye’nin bu yeni anayasanın taşıdığı felsefeye
içinde vardım ben, Fransa’dan yeni dönmüştüm, uygun bir biçimde ileriye doğru taşınması için,
bir taraftan İdare Usul Yasası bir taraftan Bilgi daha demokratik, şeffaf, hukukun üstünlüğüne

78 2017 ÇALIŞTAY RAPORU