Page 98 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

Nisan’dan sonraki Cumhurbaşkanlığı Sisteminde bundan sonra asıl bunun üzerinde odaklanmak
yürütme esasında Cumhurbaşkanından oluşuyor gerekir kanaatindeyim. Çünkü Türkiye’nin demok-
fakat Cumhurbaşkanının yanında bakanlar vardır ratik hukuk devleti ilkesi ve Anayasanın 2. ve 3.
ama yetki ve sorumluluk boyutuyla Cumhurbaş- maddesinde belirtilen Cumhuriyetin nitelikleri ile
kanı yürütmede en önemli aktör konumundadır, ilgili bir değişiklik Anayasa değişikliği paketinde söz
siyasi aktör konumundadır ve yürütme doğrudan konusu olmamıştı.
halk tarafından seçiliyor, yasama organı da bildiği- Kamu Denetçiliği Kurumu ile ilgili de bir değişiklik
miz üzere yine ayrı bir seçimle yine halk tarafından
seçiliyor. Aralarındaki ilişkiler, önceki sisteme göre yok ve bilindiği üzere Kamu Denetçiliği Kurumu
daha farklı. Amerikan modeline benzer, benzemez 2010 Anayasa değişikliği ile birlikte Anayasada be-
onlar ayrı tartışma mevzuları ama referandumla ka- nimsenmiş olan bir kurum, 2013 yılında da çalış-
bul edilen bu sistem demek ki, yasama ve yürütme malarına başlamış olan ayrı kamu tüzel kişiliği, ayrı
bütçesi olan bağımsız bir birim.
ile ilgili olan alanlarda değişiklikler getiriyordu. Yar-
gı ile ilgili değişiklik getirmedi mi? Evet, getirdi fakat Türkiye’de bağımsız idari otoriteler, 1990’lardan
bu Cumhurbaşkanlığı Sisteminden kaynaklanan bir sonra özellikle çok yoğun bir şekilde karşımıza çıkı-
değişiklik değildi. Yargı ile ilgili getirilen yenilikler yor. Bir yönüyle bu bağımsız özelliği boyutuyla on-
Türkiye’de yargı alanındaki bazı önemli sorunların lara benzeyen ama onlardan da farklı boyutları olan
çözümü amacıyla Anayasa Koyucu irade tarafın- kendine özgü bir kurum Kamu Denetçiliği Kurumu
dan bunların bir kısmı ile ilgili değişiklikler yapma ama idarenin denetimi noktasında Kamu Denetçili-
ihtiyacı hissetmesinden kaynaklanmıştır. Bunların ği Kurumu aslında kendisinden çok şeyler beklenen
içerisinde en önemlisi de hepinizin bildiği üzere bir kurum olarak iddialı bir şeklide Türkiye’de idari
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yeniden teşkilatın içerisine girmişti. Her ne kadar Türkiye
yapılandırılarak Hâkimler ve Savcılar Kurulu haline Büyük Millet Meclisi’ne bağlıysa da ve kendisinden
dönüştürülmesi ve oluşumunun daha farklı bir bo- çok şeyler beklediğimiz yargı dışı bir denetim yolu
yuta çekilmesi. Bir de onun yanında askeri yargıdaki olarak karşımıza çıkıyor.
iki yüksek mahkemenin kaldırılmış olması. Bunun Yargı dışı denetim aslında rüştünü ispat etmesi du-
dışında yargı ile ilgili esaslı bir değişiklik yok ama
rumunda çok ciddi dönüşümler yapabilecek niteliğe
anayasa değişikliğinden sonraki şeklinde de halen
sahiptir. İşte Kamu Denetçiliği Kurumu burada en
Anayasada hukuk devleti, hukuk devletinin gerek-
yetkin olan kurum, bunun öncesindeki çok daha
leri olan kuvvetler ayrılığı, yargısal denetim yer al-
farklı, çok daha yetersiz olan uygulamalarda da as-
makta yine idarenin yargı dışı denetim yolları vesai- lında bu ihtimali görebilmek mümkün olabilmiştir.
reler aynı şekilde devam etmektedir.
Sözgelimi ben bir ara insan hakları il kurulunda gö-
Burada benimsenen Cumhurbaşkanlığı Hükümet rev yapıyordum ve orada yaşanan bir olay vardı, ko-
Sisteminin olumlu veya olumsuz yönleri çok farklı numuz bağlamında güzel bir örnek yaşanmıştı. O da
şekillerde değerlendirilebilir, yerindelik boyutu ile şu; insan hakları kurullarına illerde ve ilçelerde hak
çok farklı şeyler söylenebilir o bizim konumuz de- ihlalleri ile karşı karşıya kalan kişiler başvurabiliyor-
ğil şu anda ama Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sis- lardı. Bir öğrenci yurdunda kalan kişi, bir toplantı ve
teminin yürürlüğe girmesinden sonra yine de aynı gösteri yürüyüşüne katıldığı için yurtta kendisine
şekilde idarenin denetimi gerçekleşecektir. Burada bir disiplin cezası veriliyor ve yurttan çıkarılıyor. Bu

96 2017 ÇALIŞTAY RAPORU