Page 542 - egitim-ve-ogretim-hakki-3

sosyal fonksiyonları da olan bir hizmet olarak, demokratik bir toplum-
da insan haklarının sağlamlaşması ve devamı için vazgeçilmez bir ni-
teliğe sahiptir . Anayasanın 42 nci maddesinde yer alan eğitim ve
6
öğrenim hakkı, bir yandan kamu otoritelerine bireyin eğitim
ve öğrenim almasını engellememe negatif ödevini yüklerken,
diğer yandan, koşulları sağlayan herkesin eğitim ve öğretime
etkin bir şekilde katılabilmesini sağlama sorumluluğunu da
7
yüklemektedir . Benzer düzenlemeyi içeren AİHS’nin eğitim
hakkını düzenleyen 1 No’lu Protokolünün 2 nci maddesi iki
cümleden oluşmaktadır (bkz. p.23.3). AİHM içtihatları incelen-
diğinde, bu cümlelerden birincisinde temel kuralın, ikincisinde
ise tamamlayıcı kuralın düzenlendiğinin belirtildiği görülmek-
tedir . Birinci cümledeki temel kural ise “eğitim hakkından yoksun bı-
8
rakmamayı” içermekte olup, somut olaydaki şikâyetin niteliği bu temel
kural açısından başvuruların incelenmesini gerektirmektedir.
43. Eğitim hakkının sınırlandırılmasına ilişkin olarak Ana-
yasanın 42 nci maddesi incelendiğinde, eğitim hakkının sınır-
landırılmasına ilişkin bir düzenleme yapılmadığı, ancak “öğ-
renim hakkının kapsamının” kanunla tespit edileceği ve dü-
zenleneceği hüküm altına alındığından, bu alanda yasama or-
ganına bir takdir yetkisi tanındığı görülmektedir. Bu durumda
devletin takdir alanının sınırsız olduğu söylenemez nitekim, “Temel
hak ve hürriyetlerin sınırlanması”na ilişkin Anayasanın 13 üncü mad-
desinde, temel hak ve hürriyetlerin, özlerine dokunulmaksızın yal-
nızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak
ve ancak kanunla sınırlanabileceği ve bu sınırlamaların Anayasanın
sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriye-
tin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacağı hükmüne yer
verilmiştir. Sözleşmeye Ek 1 No’lu Protokolün 2 nci maddesi incelen-
diğinde ise, sadece hakkın düzenlendiği ancak Sözleşmenin 8 ila 11
inci maddelerinde yer verildiği üzere bu hakkın sınırlandırılabileceği
belirtilen meşru durumlara; ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkenin
ekonomik refahı, düzenin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın
veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve ayrıca
sınırlandırmanın sınırını belirleyen hükümlere: yasayla öngörülme ve
demokratik bir toplumda gerekli olma, yer verilmediği görülmektedir.
Bununla birlikte bu hakkın “mutlak ve sınırlanamaz” nitelikte

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 537