Page 323 - ekonomi-maliye-ve-vergi-1

ve özgürlükleri arasında adil bir denge kuramadığı, bu yönüyle
kuralın mülkiyet hakkına ölçüsüz bir müdahale niteliğini taşı-
dığı ve Anayasa’ya aykırılık teşkil ettiği sonucuna varılarak,
6362 sayılı SPKn’nun 13. Maddesinin (4) numaralı fıkrasının
üçüncü cümlesinde yer alan “…ve katılma belgelerinin geri alımı
yapılamaz” ibaresi ile dördüncü, beşinci ve altıncı cümlelerinin
Anayasa’nın 13. ve 35. maddelerine aykırı olduklarına ve iptal-
lerine oybirliği ile karar verilmiştir.
19. Şikayet konusu somut uyuşmazlığa uygulanabilecek
AİHM kararlarından örneklere aşağıda kısaca yer verilmiştir.
19.1. Bramelid ve Malmström-İsveç davası; Avrupa İnsan Hak-
ları Komisyonu, bu davada bir şirketin hisselerinin mülkiyetinin de 1.
madde kapsamına girdiğini kabul etmiştir.
19.2. Tre Traktörer Aktiebolag-İsveç davası; AİHM bu davada,
İsveç hukukunda mülk olarak tanımlanmamış olan bir işin yürütülme-
sine ilişkin tesis edilmiş ekonomik hakların Ek 1 No’lu Protokolün 1.
maddesi kapsamında koruma altına alındığını kabul etmiştir.

19.3. Sporrong ve Lönnroth-İsveç davası; Bu davada AİHM
müdahalenin gerekçesi ile ilgili olarak aşağıdaki önemli ilkeyi ortaya
koymuştur;

“AİHM toplumun genel çıkarlarının gerekleri ile bireyin temel hakları-
nın korunması gereği arasında adil bir dengenin korunup korunmadığını
belirlemek zorundadır... Bu denge arayışı Avrupa İnsan Hakları Sözleşme-
sinin tamamında esastır ve aynı zamanda 1 No’lu Protokolünün 1. madde-
sinin yapısında da görülmektedir.”

19.4. James Birleşik Krallık davası; AİHM bu davada, Sporrong
ve Lönnroth-İsveç davasını referans göstererek orantısallık şartını ve
toplumun genel çıkarları ile bireyin temel haklarının korunması gereği
arasında adil bir dengenin korunup korunmadığı testini ele alıp uygu-
lamış, aynı zamanda da tazminat konusuna değinmiştir.

AİHM, mülkün alınması halinde, 1. maddenin bu konuda sessiz
olmakla birlikte, genellikle tazminat zorunluluğu getirdiği hususun-
da AİHK’yla aynı fikirde olmuştur. AİHM akit devletlerin hukuki sis-
temlerinde, herhangi bir tazminat olmaksızın mülkün alınmasının
ancak istisnai durumlarda haklı gösterilebileceğini vurgulamıştır; aksi

318 KAMU DENETÇILIĞI KURUMU