Page 156 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

2016/1624 sayılı “Avrupa Sınır ve Kıyı Güvenliği Tüzüğü” ile önceki Tüzükler yürürlükten kaldı-
9
rılmıştır. Tüzüğün 8. maddesinde göç akışını izlemek, üye devletlere yardım amacıyla acil mü-
dahale, denizde kurtarma faaliyetlerinde bulunmak Frontex’in görevleri arasında sayılmıştır.
10
14/11/2019 tarihinde 2019/1896 sayılı Yönetmelik kabul edilmiştir. 1. maddesinde güvenliğin te-
mel haklara saygı çerçevesinde sağlanacağı; 5(4), 36(2) ve 80. maddesinde Frontex’in tüm faaliyetle-
rinin Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi’ne ve Mültecilerin Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’ne,
Avrupa Birliği İltica Hukuku’na, Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye, Deniz-
de Can Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi’ne, uluslararası hukukta yer alan temel hakların korun-
masını içeren ve başta geri göndermeme ilkesi olmak üzere uluslararası korumaya erişimle
ilgili yükümlülükleri garanti edeceği, AB’nin dış sınırlarında haklarının ihlal edildiğine inanan
kişilerden şikâyetleri alma sorumluluklarının olduğu, çocukların, refakatsiz küçüklerin, engel-
lilerin, insan ticareti mağdurlarının, tıbbi yardıma ihtiyacı olan kişilerin, yardıma muhtaç kişi-
lerin özel ihtiyaçlarının dikkate alınacağı, çocuk haklarına ve çocuğun yüksek yararına saygı
gösterileceği;

109. maddesinde Temel Haklar Ofisi görevlisinin (Temel Haklar Yetkilisi, FRO) temel haklara uygunluğun
izlenmesi, şikâyet mekanizmasını yönetme ve Ciddi Olay Raporlarını (SIR’ler) izleme ve takip etme görev-
lerinin olduğu; 110. maddesinde Temel Hak Gözlemcilerinin (FRM’ler) görevinin, operasyonlar sırasında
temel haklara uyumu izlemek ve olası temel hak ihlallerini FRO’ya bildirmek olduğu; 111. maddesinde
memurların eylemleri veya ihmallerinden temel hakları etkilenen kişilerin Ajansa şikâyette bulunma-
ları ile tüm faaliyetlerde temel haklara saygıyı izlemek ve sağlamak amacıyla bağımsız ve etkili
bir şikayet mekanizması kurmak ve geliştirmek için gerekli önlemlerin alınacağı, temel haklar
görevlisinin şikayetin kabul edilebilirliğine karar vermekle ve takip etmekle görevli olduğu be-
lirtilmiştir.

Temel Haklar Yetkilisi temel haklara ilişkin “Ciddi Olay Raporları” adı verilen ve Frontex misyonunu,
Frontex’in imajını ve/veya temel hakların ya da AB hukukunun veya uluslararası hukukun ihlalleri de
dahil olmak üzere operasyonlardaki katılımcıların emniyetini ve güvenliğini etkileyebilecek veya bun-
larla ilgili olabilecek olay veya vakalarla ve Temel Haklar Yetkilisine silah kullanımına ilişkin kuralların
ihlal edildiği iddiasıyla ilgili şikâyetlerle ilgilenmekle sorumludur (2019/1896 sayılı Yönetmelik Ek V).
Şikâyetleri soruşturmak üye devletin ulusal makamlarının sorumluluğundadır (md. 111 (4)). Kararlar
ise yazılı ve gerekçeli olmak zorundadır (md. 111(5)).

Yönetmelik 5 Aralık 2020’ye kadar en az 40 temel hak gözlemcisinin işe alınmasını gerektirmektedir
(110 (6) md). Ancak bu şartın yerine getirilmemesi eleştirilen hususlardan olmuştur. Temel Haklar Yet-
kilisi, bu gözlemcilerin yönetiminden sorumludur (110. md).

9 2016/1624 sayılı Tüzük için bkz. https://eur-lex.europa.eu/eli/reg/2016/1624/oj; Erişim Tarihi: 05/09/2021.
10 2019/1896 sayılı Yönetmelik için bkz. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1573722151667&uri=CE-
LEX:32019R1896; Erişim Tarihi: 05/09/2021.

154