Page 83 - kamu-personel-rejimi-1

B. Şikayet Konusuna İlişkin Uygulamalar
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 23/11/1983 tarihli
8919/80 başvuru sayılı ... Belçika Kararı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin mezkur kararı kavramlar,
açıklama ve soruna yaklaşım açısından dikkate değer bir karar olarak
değerlendirilmiş olup, ayrıntılarına aşağıda yer verilmiştir.
58) ... Belçika davası kararında başvurucu, 1952 doğumlu bir Bel-
çika vatandaşı olup avukatlık mesleğini yürüttüğü Antwerp’te otur-
maktadır. Başvurucu 27 Eylül 1976 tarihinde stajyer avukat olarak ça-
lışmaya başlamıştır ve 1 Ekim 1979’de stajını tamamladığı tarihten bu
yana da baroya kayıtlıdır. Başvurucu, stajyerliği sırasında bir davada
müdafi olarak mahkeme tarafından görevlendirilmiştir. Mahkemenin
görevlendirdiği avukatlara herhangi bir ücret ödenmiyor ve harcama-
ları karşılanmıyordu. Başvurucu, mahkeme tarafından atanmış oldu-
ğundan dolayı değil, daha ziyade bu görevi reddetmiş olsaydı karşılaşmış
olacağı müeyyidelerden ve ayrıca kendisine hiçbir ücret ödenmeyip
masraflarının da karşılanmadığından söz ederek bu uygulamanın
4. Madde 2. fıkrayı ihlal eden bir “zorla çalıştırma ya da zorunlu
çalışma” durumu olduğunu iddia etmiştir.
59) AİHM, kararında AİHS’nin 4. maddesinin, “zorla çalıştırma
ya da zorunlu çalışma”yı tanımlamadığını ve bu konuda Sözleşme’nin
hazırlık çalışmalarıyla ilgili çeşitli Avrupa Konseyi belgelerinde de bir
açıklama bulunmadığını belirttikten sonra Medeni ve Siyasi Haklar
Sözleşmesi ile 29 No.lu ILO Sözleşmesini dikkate alarak; “29 no.’lu
Sözleşme’nin 2. Madde 1. fıkrasına göre, bu Sözleşme’nin “amacı
bakımından” “zorla ya da zorunlu çalışma” terimi, “bir kimseden
ceza tehdidi altında yapması istenen ve bu kimsenin kendi irade-
siyle yerine getirmediği her türlü çalışma ya da hizmet” anlamına
gelir. Bu tanım, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 4. Madde-
si’nin yorumlanmasında bir başlangıç noktası oluşturabilir.” de-
miştir.
60) Mahkeme başvurucunun verdiği hizmetin AİHS 4. Madde 2.
fıkrası (madde 4 2) ışığında “emek” olduğu konusunda mutabık kalmış,
uygulamanın “zorla ya da zorunlu bir çalışma” olup olmadığını belir-
leme noktasında ise şu tespitte bulunmuştur; “Bu sıfatlardan ilki
(“zorla”), fiziksel ya da ruhsal kısıtlama fikrini akla getirmektedir

78 KAMU DENETÇILIĞI KURUMU