Page 66 - kdk-sempozyum-1

O halde bir hukuk devletinde idarenin her türlü eylem ve işlemi denetime tâbi-
dir. Bizde bilindiği gibi idarenin denetlenmesi yargı yoluyla denetim ve yargı dışı
denetim olmak üzere iki türlüdür. İdarenin yargı yoluyla denetimini ülkemizde
idare mahkemeleri, vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri, Danıştay, As-
kerî Yüksek İdare Mahkemesi ve sınırlı olarak da adalet mahkemeleri yapmakta-
dırlar. Uluslararası hukuk yoluyla da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gidile-
bilmektedir.

İdarenin yargının dışındaki denetiminde idarî denetim, Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nin yaptığı denetim, kamuoyu denetimi, özel bir denetim şekli olan Dev-
let Denetleme Kurulu ve Sayıştay’ın denetimleri bulunmaktadır. Ayrıca 2012 yı-
lında kanunu kabul edilen İnsan Hakları Kurumu vardır. Ombudsmanı ise yargı
dışı denetime koyabiliriz.

B. Kamu Denetçiliği Kurumu’nun Türkiye Cumhuriyeti’nin İdarî
Teşkilâtı İçindeki Yeri

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun Türkiye Cumhuriyeti’nin idarî teşkilâtı içindeki
yerini tespit etmek oldukça zordur. Kurum ayrı bir kamu tüzel kişiliğine sahip
olduğu için Türkiye Cumhuriyeti merkezî idaresinin yani devlet tüzel kişiliğinin
içinde yer almamaktadır.

Kurum Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bağlıdır, ancak onun bir parçası değildir.
I. Uluslararası Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Sempozyumu
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nden ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptir.
Kurumun üzerinde merkezî idarenin hiyerarşik denetimi veya vesayet yetkisi de
yoktur.

“Kurumun faaliyetleri teşriî değil, idarî niteliktedir, kararları yargısal değildir, ke-
sin hüküm oluşturmaz, üyeleri de hâkim değildir. 2006 yılında kabul edilen Kamu
Denetçiliği Kurumu Kanununu Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçelerinden biri
de idarî teşkilât içinde yer almamasıydı. İdareyi denetlemek için idarenin içinde
yer almak gerekmemektedir.” 4

Aslında Kurumun kararları tavsiye/öneri niteliğinde olduğu ve bağlayıcı olmadı-
ğı için teşkilât içindeki yerini tespit etmeye uğraşmak gerekli de değildir.

4. GÖZLER, Kemal-Gürsel KAPLAN: İdare Hukuku Dersleri, Düzeltilmiş ve Güncelleştirilmiş 12. Baskı, Bursa Eylül
2012, s.811.

66 KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU