Page 69 - kdk-sempozyum-1

denetler. Daha ileri gidemez. Ombudsman ise “hukuka uygunluk” denetimine
ilâveten “ihtiyaca uygunluk” denetimi yapacaktır.

İdare sadece hukuka uygun davranmakla “iyi idare” niteliğini kazanamaz. Aynı
zamanda “icab-ı hal”e yani maslahata da uygun davranmak zorundadır. İşte böy-
le olup olmadığı yolundaki denetim “ihtiyaca uygunluk” denetimidir; bir diğer
ifade ile “yerindelik” denetimidir. Bu denetim idarî yargının görevi dışındadır.
9
İdarî yargı ile Ombudsman fonksiyonları farklıdır, birisi diğerinin alternatifi de-
ğildir; tamamlayıcısıdır. İdarî yargının hukuka uygun bulduğu bir idarî işlem ya da
eylem, ihtiyaca uygun olmayabilir. İşte Ombudsman halen yapılmamakta olan bu
ihtiyaca uygunluk denetimini yapacaktır.

İdarenin herhangi bir eylem veya işleminin hukuka uygun olduğu halde “yerinde”
olmadığı Ombudsman tarafından tespit edilirse; idarî yargıda aklanmış olsa bile
idare, Ombudsman ikazı üzerine bir daha öyle bir işlem veya eylem yapamaya-
caktır.

2. Türkiye’de Devlet Denetleme Kurulu’nun Varlığı ve İşlevi 10

Anayasada düzenlenen ve Cumhurbaşkanlığı teşkilâtı içerisinde bulunan “Dev-
let Denetleme Kurulu” Cumhurbaşkanının isteği üzerine harekete geçer, kamu
kurum ve kuruluşlarında inceleme, araştırma, denetleme yapar, vatandaşın kişisel
şikâyetlerine açık değildir.

3. Türkiye’de Teftiş Kurullarının Varlığı ve İşlevi 11

“Teftiş kurulları”nı açıklayacak olursak; her bir idarî kuruluş için mevcut olan
müfettişler, o idarede çalışan kamu görevlilerinin görevlerini ifa ederken yönet-
melik, tüzük, kanun, anayasa gibi mevzuata uygun davranıp davranmadıklarını
incelerler. Hesapları, harcamaları matematiksel olarak kontrol ederler. Kamu gö- I. Uluslararası Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Sempozyumu
revlisinin vatandaşa nasıl davrandığını, iyi muamele edip etmediğini bilmezler.

9. Örneğin; iki kişi ile görülebilecek bir kamu hizmeti için idare beş kadro koyar ve beş kişiyi de tayin ederse kadro
ihdası ve tayin işlemi hukuka uygun olabilir ama maslahata uygun olmaz. Dolayısıyla idarede verimlilik sağlanacak,
idarî yargının yükü azalacaktır. Başka bir deyişle ombudsman hak ve adaleti yerine getiren kişidir. Böylece idarenin
faaliyet alanı idarî yargıdan daha geniş olarak kamu denetçisi tarafından denetlenmiş olacak, bu suretle idarenin
denetlenmemiş hiçbir faaliyeti kalmayacaktır.
10. ODYAKMAZ, Zehra: “Kamu Denetçiliği Kurumu’nun Tanıtılması ve 6328 sayılı .....”, agm.; ALTUĞ, Yılmaz:
Kamu Denetçisi (Ombudsman), İstanbul 2002, s. 188-190, (IV+201 sayfa), İ.Ü. Rektörlük Yayın No: 4343.
11. ODYAKMAZ, Zehra: “Kamu Denetçiliği Kurumu’nun Tanıtılması ve 6328 sayılı .....”, agm.

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU 69