Page 133 - soma rapor 30122014
P. 133
taahhüdünü yerine getirmek, ısınma amaçlı talepleri karşılayabilmek ve dışa bağımlılığı
azaltmak adına alternatif çözüm yolları aramıştır. Bu doğrultuda kömür üretimi için rödövans
ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (KİK) çerçevesinde hizmet alımı ihaleleri yoluyla özel
sektör üretimine yönelerek ruhsatına sahip olduğu diğer kömür ocakları gibi Soma kömür
ocağını da ekonomiye kazandırma yolunu tercih etmiştir.
1.3.1. Rödövans Uygulaması ve Niteliği
Fransızca kökenli olan rödövans (redevance) kelimesi Türkçe'de üretim payı anlamına
gelmektedir. Literatürde ise; rödövans, "maden ruhsat alanlarının, hukuki hak ve sorumlulukları
kendisinde kalması koşuluyla hak sahibi tarafından sözleşme ile özel ya da tüzel bir kişiye, bir
süre tahsis edilmesi durumunda, maden ocağı işletilmesini üstlenen özel veya tüzel kişinin, esas
ruhsat sahibine, ürettiği her bir ton maden için ödemeyi taahhüt ettiği meblağ" olarak
açıklanmaktadır. Rödövans sözleşmesi ise; ruhsat sahalarındaki madenlerin üretilerek
değerlendirilmesi amacıyla üçüncü kişilere veya kuruluşlara tasarruf hakkı sağlamak üzere
ruhsat sahasının tamamı ya da bir kısmı için ruhsat sahiplerinin bu kişilerle yapmış oldukları
sözleşmeleri tanımlamaktadır.
3213 sayılı Maden Kanunu'nda ya da başka bir kanunda rödövans sözleşmesiyle ilgili
özel bir düzenleme olmadığı için bu tür sözleşmeler hakkında 6098 sayılı Türk Borçlar
Kanunu'nun 357 ve devamı maddelerinde düzenlenen "ürün kirasına" ait hükümler
uygulanmaktadır. 6098 sayılı Kanunun 357 nci maddesinde “Ürün kirası kiraya verenin,
kiracıya, ürün veren bir şeyin veya hakkın kullanılmasını ve ürünlerin devşirilmesini bedel
karşılığında bırakmayı üstlendiği sözleşmedir. Ürüne katılmalı kira, kira bedelinin devşirilecek
ürünün belli bir oranı olarak kararlaştırıldığı ürün kirasıdır. Bu oran sözleşmeyle
kararlaştırılmamışsa, yerel âdete göre belirlenir." hükmüyle ürün kirası tanımlanmıştır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 23/10/2013 tarih 2013/14-215 Esas, 2013/1487 Karar
sayılı ilamında da; "...Dava, 15.03.2005 başlangıç tarihli rödövans sözleşmesi uyarınca
ödenmeyen 2006 ila 2010 yılları rödövans bedeli, KDV dahil 764.640,00 TL'nin avans faiziyle
birlikte tahsili istemine ilişkindir. ...Taraflar arasında varlığı çekişmesiz olan 15.03.2005
tarihli sözleşme, hasılat kira sözleşmelerinin bir türü olan rödövans sözleşmesidir..." demek
suretiyle Türk Borçlar Kanunu'nun ürün / hasılat kirasına ilişkin hükümlerinin uygulanacağına
işaret etmiştir.
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun yürürlükte bulunduğu tarihte
2011/12203 Esas, 2012/824 Karar sayılı ve 25.01.2012 tarihli ilamıyla, rödövans sözleşmesinin
119