Page 414 - sosyal-haklar-ve-alanlar

bir protokol imzalayarak kamu hizmeti yayıncılığının önemini vurgu-
lamış, destekleme kararını ve finansman şeklini üye ülkelere bırakmış-
tır. Bu durumda, kamu yayıncılığının kurumsallaşması, her ülkenin
farklı tarihsel süreçleri ile gerçekleştiğinden finansman hususu da bir
ülkeden diğerine farklılık göstermiştir. Ancak, Avrupa Komisyonu bu
konuda 2001 ve 2009’da iki tebliğ yayınlamış, son olarak 2009’da ya-
yınladığı ve kamu hizmeti yayıncılarının faaliyetlerinin kapsamı ile bu
faaliyetlerin kamu kaynaklarınca finanse edilmesinin koşullarını dü-
zenleyerek prensip olarak kamu yayıncılığının finansmanına yönelik
devlet desteğinin varlığını sürdürmüştür.

22. Bu konuda uluslararası uygulamalara bakacak olursak; kamu
yayıncılığının finansman modeli olarak genelde reklam dışında ka-
nunla garanti altına alınmış modellerin benimsendiği ve uygulandı-
ğı tespit edilmiştir. Yayın bedelleri; radyo-televizyon cihazlarından
alınan ruhsat ücretleri, elektrik enerji payı, gelir vergisinden alınan
pay gibi kamu yayıncılığında kullanılacak her tür ücret, vergi ve diğer
kamusal yükümlülükler, genel bütçeden aktarılacak paylar, fonlar, ve
sübvansiyonlar, reklam/sponsor gelirleri ve görsel-işitsel ürünlerin sa-
tışından elde edilecek diğer ticari gelirlere dayanmaktadır. Kamu hiz-
meti yayıncılığının finansmanında hiçbir ülkede tek kaynağa dayanıl-
mamakta, çoğunlukla karma bir finansman modeli uygulanmaktadır.
Bu modeller, yayın bedelini toplamanın farklı yöntemleri olup; ortak
özellikleri ise, “müşteri-satıcı “ilişkisi gibi gönüllülük esasına değil ka-
musal yükümlülüğe dayalı, vergi niteliğinde zorunlu ödemeler şeklin-
de belirlenmiş olmasıdır. Bu bedel; Türkiye’de halen uygulandığı gibi,
tüketilen elektrik enerjisi ücretinden alınan yüzde oranında bir pay,
Yunanistan’da olduğu gibi sınai kuruluşlar ve haneleri ayırmaksızın
her elektrik sayacı başına tahakkuk ettirilen sabit bir bedel, Make-
donya’da olduğu gibi sınai kuruluşları kapsamayan, yalnızca hanelere
ait sayaçlar üzerinden alınan sabit bir bedel, Almanya, Fransa ve di-
ğer bazı Avrupa Birliği üyesi ülkelerde olduğu gibi, radyo-televizyon
cihazlarından her yıl alınan ruhsat ücreti, Polonya, Macaristan gibi ül-
kelerde telefon faturasına eklenen sabit bir ücret, Hollanda Parlamen-
tosu’nun 1 Ocak 2000 tarihinde kabul ettiği yeni sistemdeki gibi, gelir
vergisine eklenen özel bir kalem şeklinde tahsil edilmektedir.

23. Kamu yayıncılığı yapan kuruluşların, özel sektörün kar ama-
cı gütmesi nedeni ile ilgi göstermediği ancak toplumsal kültürün

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 413