Page 73 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

ile hiç kimsenin işkenceye veya insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezaya tabi
tutulamayacağını belirten işkence yasağına ilişkin 3’üncü maddesidir. Bununla birlikte,
Sözleşmede tanımlanan diğer haklara da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi karar ve
içtihadında sıklıkla değinilmektedir.

Söz konusu Sözleşmenin uluslararası koruma hukuku bağlamında değerlendirilebilecek
66
protokollerinden ilki 4 Numaralı Ek Protokol’dür. Bu protokol, yabancıların topluca
67
sınır dışı edilmelerini yasaklamaktadır. Bu Protokollerin ikincisi ise 7 Numaralı Ek
Protokol’dür. Bu Protokol ise yabancıların sınır dışı edilmelerine karşı usul güvenceleri
içermekte olup; Protokole göre, bir devletin topraklarında kurallara uygun olarak ikamet
eden bir yabancı, yasaya uygun şekilde verilmiş bir kararın uygulanması dışında sınır dışı
edilemez. Bu durumdaki bir kimse aynı zamanda sınır dışı edilmesine karşı gerekçeler
öne sürebilme, durumunu yeniden inceletme, yetkili bir merci önünde veya bu merci
tarafından tayin edilecek biri ya da birileri önünde kendini temsil ettirme hakkına
sahip olacaktır. Bununla birlikte; Protokole göre, sınır dışı etme işlemi kamu düzeni
ve yararı ya da ulusal güvenlik nedenleri açısından gerekliyse, bir yabancı bu haklarını
kullanmadan sınır dışı edilebilecektir. 68

Bilindiği üzere, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde öngörülen hakların ihlaline
ilişkin iddiaları ele almak üzere, bireylerin ve devletlerin başvurabileceği bir tesis edilmiş
olup, bu mekanizmanın adı ‘Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’dir. Mahkemeye göre
uluslararası koruma hukuku, geri gönderme ve sınır dışı işlemleri Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi’nin doğrudan kapsamına girmemekle birlikte, Sözleşmeye taraf ülkelerin
“yabancıların giriş, ikamet ve sınır dışı işlemlerini kontrol” haklarını kullanırken,
69
Sözleşme tarafından teminat altına alınan haklara riayet etmesi gerekmektedir. Bu
66 Ülkemiz 4 Numaralı Ek Protokolü 14/07/1994 tarih ve 21990 sayılı Resmi Gazete’de yayımlayarak
iç hukukuna aktarmıştır. “İnsan Hakları ve Ana Hürriyetlerin Korunmasına Dair Sözleşmeye Ek ve Bu
Sözleşme ile İlk Ek Protokol Kapsamında Bulunanlardan Başka Diğer Bazı Hak ve Özgürlükleri Tanıyan 4
Numaralı Protokol” için bkz. Resmi Gazete (http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.
resmigazete.gov.tr/arsiv/21990.pdf&main=http:// www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21990.pdf; erişim tarihi:
20/08/2017.
67 Bu protokolde yasaklanan yabancıların toplu olarak sınır dışı edilmesi, “bir grup yabancı içerisindeki her
bir bireyin özel durumunun makul ve tarafsız bir biçimde incelenmesi sonucunda uygulanan sınır dışı etme
tedbirleri hariç olmak üzere, yabancıların grup olarak bir ülkeyi terk etmeye zorlanması” şeklinde anlaşılmaktadır.
Bkz. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin resmi internet sayfası (http://www.echr.coe.int/Documents/FS_
Collective_expulsions_TUR.pdf); erişim tarihi: 20/08/2017.
68 7 Numaralı Ek Protokol 25/03/2016 tarihli ve 29664 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak içi hukukumuza
aktarılmıştır. “11 Nolu Protokol ile Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetlerinin Korumaya Dair Sözleşmeye
Ek 7 Nolu Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” için bkz. Resmi Gazete http://www.
resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/03/20160325.htm); erişim tarihi: 20/08/2017.

69 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin “Vilvajarah ve diğerleri v. Birleşik Krallık” kararı için bkz. http://
hudoc.echr.coe.int/eng#{“itemid”:[“001-57713”]}; erişim tarihi: 20/08/2017.

TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU 73