Page 274 - yargi-ozel-raporu

ikinci fıkrasında da, “Yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan haklarla
ilgili olarak yabancılar bireysel başvuru yapamaz” düzenlemesi yer al-
maktadır. Özel hukuk tüzel kişileri, iştigal alanlarına ve niteliklerine
göre eşitlik, mülkiyet hakkı, çalışma hürriyeti, doğal yargıç ilkesi,
örgütlenme özgürlüğü, hak arama özgürlüğü gibi temel hak ve öz-
gürlükler bakımından taraf ehliyetine sahiptir.
(484) Görüldüğü üzere, 6216 sayılı Kanunda kamu tüzel kişilerine
bireysel başvuru hakkı tanınmamıştır. Kamu tüzel kişilerinin, kamu
gücünü kullanan taraf olmaları nedeniyle kural olarak taraf ehliyeti
bulunmamaktadır. Bununla birlikte, üniversiteler, enstitüler, sanat
ve meslek yüksekokulları gibi devletten kısmen bağımsız olan ku-
ruluşların, kamu gücünü kullanmadıkları alanlarda kendilerini ko-
ruma altına alan hak ve özgürlükler bakımından taraf ehliyetlerinin Bölüm 5 Anayasa Yargısı
bulunduğu kabul edilmektedir.

(485) AİHS’nin 34 üncü maddesine göre, AİHS’e taraf olan her
devlet, diğer sözleşmeye taraf devlet veya devletlere isnat edebileceği-
ne kanaat getirdiği herhangi bir ihlalden dolayı AİHM’e başvurabi-
lir. Ayrıca, her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grup-
ları, Sözleşme ve protokollerde tanınan hakların, Sözleşmeye taraf
devletler tarafından ihlalinden zarar gördüğü iddiasıyla mahkemeye
başvurabilir. Sözleşmeye taraf devlet, bu başvuru hakkının etkin bir
şekilde kullanılmasına hiçbir suretle engel olmamayı taahhüt eder.
(486) Kamu tüzel kişilerin taraf ehliyeti taşımayacakları sınırlaması,
AİHS’in 34 üncü maddesi ve AİHM’in, kamu gücü kullanan ma-
kamların ilgili taraf devleti aleyhine başvuruda bulunamayacağı içti-
hadına herhangi bir tezat oluşturmamaktadır.

(487) Kanımızca, bu düzenleme “kamu gücünü” kullanan kamu tü-
zel kişileri yönünden yerinde olmakla birlikte kamu otoritelerince,
bireysel hak ve özgürlüklerin ihlaline karşı denetim yapmakta olan
Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) açısından bu düzenle-
menin değiştirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle 6216 sayılı Kanu-
nun 46 ncı maddesi ikinci fıkrasında değişiklik yapılarak Kamu
Denetçiliği Kurumuna, AYM’ye bireysel başvuruda bulunma
hakkı tanınmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Nite-
kim İspanya gibi bazı ülkelerde “Başsavcı” ve “Kamu Denetçi-

247