Page 294 - yargi-ozel-raporu

(526) İdari yargının idarenin denetiminde uzman yargı kolu olması
ve bu denetimi adli yargıya oranla daha etkili biçimde gerçekleştir-
mesi nedeniyle varlığı gereklidir. Temel işlevi ise bireyleri ve toplu-
243
lukları idarenin hukuka aykırı işlem ve eylemlerinden korumaktır.
244
Hukuk devleti, AYM’nin bir kararında; hukuku tüm devlet or-
ganlarına egemen kılan, Anayasa ve hukukun üstün kuralları ile ken-
disini bağlı sayıp, yargı denetimine açık olan devlet olarak tanımlan-
mıştır. Yani hukuk devletinin en önemli unsuru idarenin kanuniliği
ve yargısal denetime tabi tutulmasıdır. İdarenin gerek toplumsal
gerekse kişisel yaşama müdahale biçiminde ortaya çıkabilecek işlev-
leri idarenin hukuk kurallarıyla sınırlanması ve bu sınırlara da uyup
uymadığının yargı yolu ile denetlenmesi zorunluluğunu beraberinde
getirmiştir. 245

1.1. Fransa

(527) Ülkemize esin kaynağı olan Fransız idare hukukunun temelle- Bölüm 6 Mukayeseli Hukuk
ri kraliyet dönemine kadar uzanmaktadır. Krallığın işlemlerinden et-
kilenen bireyin tek başvuru yeri, yine işlemi yapan kralın kendisiydi.
Hatta mahkemenin verdiği karar kralın onayına sunulduktan sonra
246
hüküm ifade etmesi sebebiyle tutuk bir adalet anlayışı hâkimdi.
1789 Devriminin ardından, adliye mahkemelerinin idari makamla-
rın faaliyetlerine hiçbir şekilde karışamayacaklarını düzenleyen 1790
tarihli Kanun, Danıştay’ın kurulması için önemli bir adım olmuş-
247
tur. Ancak bu dönemde hala idare mahkemeleri bulunmamakta
ve bireyle idare arasındaki işlemler adliye mahkemelerine değil biz-
248
zat kral huzuruna götürülmekteydi. Napolyon zamanında 1799
Anayasasının kabulünden sonra kurulan Fransız Danıştay’ı (Conseil
d’ Etat), bu dönemde bir yargı yeri olmayıp, hiçbir bağımsızlığı bu-

243 GÜNDAY, Metin, İdari Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları, Ana-
yasa Yargısı Dergisi, 1997, Cilt 14, sf. 347.
244 Anayasa Mahkemesinin 27/03/1986 tarihli ve 1985/31 E., 1986/11 K. sayılı
kararı
245 KOÇAK, age, sf. 404.
246 İSBİR, Begüm, İdari Yargıda İptal Davasının Tarihsel Gelişimi, İÜHFM,
2011, C. 69, S. 1-2, sf. 953.
247 PACTEAU, Bernard, Fransız Danıştayı, Çeviren: Prof. Dr. Durmuş TEZ-
CAN, AÜSBFD, 1998, C. 52, S. 1, sf. 598.
248 İSBİR, age, sf. 953.

267