Page 209 - KDK

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

toplu iş sözleşmesinin yürürlük tarihinin imza tarihinden daha sonraki bir tarihe
bırakılması durumunda imza tarihinde üye olmakla birlikte, yürürlük tarihinde
işyerinde çalışmayanlar da toplu iş sözleşmesinden yararlanamamakta (Ekmekçi,
1996: 122-123), imza tarihinde taraf sendikaya üye olmakla birlikte üyeliği yürürlük
tarihinden sonra gerçekleşen bir işçi de ancak taraf sendikaya üye olduğu tarihten
sonrası için toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmekte; yararlanmanın başlangıcı
sözleşmenin yürürlüğünün başlangıcına kadar götürülmediği (Aktay, Geçmişe Etkili,
s.47, Tuğ s.161) tespit edilerek, toplu iş sözleşmesinin yürürlük tarihinde (15.06.2015-
31.12.2016) taraf sendika üyesi olmakla birlikte imza tarihinde (12.03.2019) sendika
üyeliği bulunmayan başvuranın toplu iş sözleşme hükümlerinden yararlanma talebinin
reddine ilişkin işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırı bir durum bulunmadığı sonuç ve
15
kanaatine varılarak başvurunun Reddine karar verilmiştir.
7.2.2. Sosyal Güvenlik

Sosyal güvenlik hakkı, çağdaş devlet anlayışının bir sonucu olan sosyal hukuk devletinde
geçerli sosyal güvenlik ve sosyal adalet ilkeleri gereğince toplumdaki insanlara, insan
onuruna yaraşır asgari yaşam düzeyi sağlamak ve onları korumakla görevli devletten
16
bu yönde gerekli tedbirleri almasını ve teşkilatları kurmasını talep hakkıdır. Sosyal
güvenlik hakkının nitelikleri ise, vazgeçilmez ve devredilmez bir hak olduğu, bu
haktan yararlanmanın zorunlu bulunduğu ve devletin sosyal güvenlik hakkının yaşama
17
geçirilmesinde müdahalesinin gerekliliği olarak belirlenmiştir. Nitekim Anayasa’nın
60’ıncı maddesinde herkesin sosyal güvenlik hakkına sahip olduğu ve devletin bu
güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alıp teşkilatı kuracağı, 61’inci maddesinde sosyal
güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler, 62’nci maddesinde de yabancı
ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının durumu ayrıca düzenlenmiştir.
Diğer taraftan, sosyal güvenlik kavramı içinde yer alıp prime dayalı katkılar üzerinden
güvence sağlayan sosyal sigortalar sistemi, sigortalıların karşılaştıkları değişik riskler
karşısında uğradıkları geçici veya sürekli gelir kayıplarıyla gider artışlarını karşılayarak,
sigortalının insan onuruna yaraşır asgari yaşam düzeyini sürdürmesini sağlamaktadır.
Ancak, sosyal sigortaların güvence kapsamına aldığı riskler ve bu risklerin doğurduğu
etkilerin farklılığı, farklı sigorta kolları oluşumunu ve bu kollar üzerinden değişik
oranda prim tahsili ve güvence sağlanması sonucunu doğurmuştur.

Yukarıda bahsedilen ve herkesi kapsama gayesindeki bu yapı, içeriğindeki teknik,
ekonomik, demografik, sosyal ve hukuki boyutları nedeniyle karmaşıklaşmış ve
vatandaşla idare arasında en fazla uyuşmazlığın yaşandığı alanlardan birisi olmuştur.
Nitekim kurulduğundan bu yana Kurumumuza yapılan başvurular arasında sosyal
güvenlik alanındaki başvurular ilk sıralarda gelmektedir.

15 2019/19727 numaralı başvuru hakkında verilen 14.02.2020 tarihli Ret Kararı
16 Mehmet Akad, Teori ve Uygulamada Sosyal Güvenlik Hakkı, Kazancı Hukuk Yayınları No: 112,
İstanbul 1992, s. 10
17 Ercan Turan, Sosyal Güvenlik Hakkı, Kamu-İş, C.7, S.3, sh.319 vd.

208 2020 YILLIK RAPOR