Page 188 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

kişiler yönünden ise kamuoyunda kademeli yaş olarak bilinen ve ilgililerin sisteme dâhil
olma tarihlerine ya da mevcut hizmet sürelerine dayalı bir geçiş öngörülmüştür.
7.4.1.1.1 Emeklilik İşlemleri ve Kanunilik

Yukarıda ifade edilen yasal değişiklik nedeniyle sosyal güvenlik sistemine 5434 sayılı
Kanun’a tabi olarak ilk defa 08.09.1999 ile 23.05.2002 tarihleri arasında iştirakçi
olarak dâhil olup iştirakçilik tarihinden önceki sürelerini borçlanan sigortalıların tabi
olacakları emeklilik şartlarının tespiti Kurumumuza yapılan çok sayıda başvuruya konu
olmaktadır. Başvuranlar özetle, 08.09.1999 tarihi sonrası ilk defa iştirakçi olsalar da
bu tarihten önce geçmiş hizmetlerini borçlanmak yoluyla Kanun’un Geçici 205’inci
maddesinde aranan hizmet süresi şartına ulaştıklarını ifade ederek haklarında kademeli
yaş hükümlerinin uygulanmasını talep etmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu ise borçlanmanın sosyal güvenlik mevzuatında sosyal
sigortacılığın temel prensiplerine aykırı, aktüeryal dengeleri bozan istisnai bir hak
olarak yer aldığı, açıkça kanunun borçlanma hakkının sigortalılık başlangıcını
geriye çekileceğini ifade ettiği durumlarda sigortalılık başlangıcını geriye götüreceği,
bu nedenle ilgililer hakkında kademeli yaş hükümlerinin uygulanmasına imkân
bulunmadığını belirtmektedir.
Bu noktada, 5434 sayılı Kanun’un kademeli yaş hükümlerinin düzenlendiği Geçici
205’inci maddesinde, sigortalılık haklarından faydalanma ve emeklilik işlemleri
açısından sigortalılık süresinin ve sigortalılık başlangıç tarihinin değil toplam hizmet
süresinin esas alındığı görülmektedir. Bu itibarla iştirakçilik başlangıcından önceki
sürelerin borçlanılması halinde kademeli yaş hükümlerine tabi olmak için sigortalılık
başlangıç tarihinin geriye çekileceği yönünde açık bir düzenlemeye ihtiyaç olmadığı
anlaşılmaktadır.

Nitekim Kurumumuzca yapılan değerlendirmede 5434 sayılı Kanun’un Geçici 205’inci
maddesinde yer verilen kademeli emeklilik şartlarından yararlanmak için aranan şartın,
iştirakçilik başlangıç tarihinden bağımsız olarak ilgililerin 23.05.2002 tarihi itibarıyla
en az 3 tam yıl fiili hizmet süresinin bulunması olduğu, anılan sürenin hesabında
borçlanılan sürelerin dikkate alınmasının önünde herhangi bir engel bulunmadığı
tespitleri yapılarak kanun hükmüne uygun işlem tesis edilmesi yönünde idareye
46
tavsiyede bulunulmuştur .
Diğer taraftan Kurumumuza yapılan başvurularda emekli aylığının başlangıç tarihinin
de uyuşmazlık konusu olduğu gözlemlenmektedir. Bu konudaki uyuşmazlıklar, kimi
zaman emeklilik şartlarına ilişkin bir incelemeyi gerektirmekte kimi zaman da emeklilik
şartları mevcut olmasına rağmen emeklilik işlemlerinin gerçekleştirilmesi aşamasında
ortaya çıkan sorunun çözümlenmesini gerekli kılmaktadır.

46 2020/90408 numaralı başvuru hakkında verilen 12.01.2021 tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı.
2020/92946, 2020/93102, 2020/95144, 2020/97474 numaralı başvurular hakkında verilen 19.01.2021
tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararları

2021 YILLIK RAPOR 187