Page 191 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

eşitliği sağlamak, ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve yukarıdaki esaslar çerçevesinde
gerekli olduğu değerlendiriliyorsa bu yönde makul düzenlemeler aracılığıyla her türlü
değişikliği yapmak ve tedbiri almak idarelerin temel sorumluluğudur.
Mevzuatta engelli sigortalıların emekliliği; engel oranlarına, engellilik halinin ortaya
çıkış sebebi ve tarihine bağlı olarak diğer sigortalılardan daha kolay ulaşılabilir şartlara
göre belirlenmektedir. 5510 sayılı Kanun ile engelli çalışanlar arasındaki sigortalılık
statüsüne dayalı ayrımlara büyük ölçüde son verilmiştir. Buna göre, aynı engel
oranındaki sigortalılara, emekli aylığı bağlama şartları yönünden sigortalılık statüsü
ayrımına gidilmeksizin aynı sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartları esas
alınarak yaşlılık aylığı bağlanabilmektedir. Ancak buna rağmen engelli sigortalılar
arasındaki sigortalılık statüsüne dayalı bir ayrımın halen bulunduğu görülmektedir.
Nitekim Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca 5510 sayılı Kanun’un Geçici 4.
maddesi kapsamındaki engelli sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için aylık talep
tarihinde aktif olarak 4/1-(c) statüsü kapsamında sigortalı olma şartı aranmaktadır.

Kurumumuzca bu konuda yapılan inceleme ve araştırmada, diğer hiçbir sigortalılık
statüsü için aranmayan aktif sigortalı olma şartının, kanunda belirlenmiş sigortalılık
süresi ve prim ödeme gün sayıları fazlasıyla karşılanmış olsa dahi kamu görevinden
ayrılmış engellilere yaşlılık aylığı bağlanmasına engel olduğuna işaret edilmiştir.
Bunun ötesinde bu durumdaki engelli çalışanlara salt sigortalılık statülerinin
belirlenmesinden kaynaklı nedenlerle yaşlılık aylığı bağlanmamasının; Anayasa’nın 10.
ve 61. maddelerine, 5378 sayılı Kanun’a uygun olmadığı, emeklilik hakkına ulaşmayı
engelliler aleyhine makul olmayan ve ölçüsüz bir şekilde zorlaştırdığı, dolayısıyla
hakkaniyetle bağdaşmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmış ve parlamentonun dikkatine
sunulmuştur. Bu konuda, düzenleyici işlemler ile ilgili çalışmaların yapılması için ise
50
idareye tavsiyede bulunulmuştur .
Nitekim idarece Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile
Kanun’un Geçici 4. maddesi kapsamındaki engelli sigortalılardan “göreve girdikten
sonra engelli hale gelenler” yönünden yaşlılık aylığı talep tarihinde 4/1-(c) kapsamında
sigortalı olma şartı aranmamaya başlanmıştır. Ancak anılan şartın “göreve girmeden
önce engelli olanlar” yönünden halen aranmaya devam ediyor olması nedeniyle tespit
edilen sorunun ortadan kalkmadığı görülmektedir.

Öte yandan, 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce sigortalı olup Kanun’un
yürürlük tarihinden önce veya sonra engelliliği nedeniyle vergi indiriminden
yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalıların ilk sevk işlemleri ile kontrol
muayeneleri sonucu düzenlenen sağlık kurulu raporlarının değerlendirilmesi işlemleri
Hazine ve Maliye Bakanlığının ilgili birimleri tarafından yürütülmektedir. Vergi
indirimi hakkını elde etmesi nedeniyle yaşlılık aylığı bağlananların, vergi indiriminden
yararlanmaya esas sağlık kurulu raporlarında yer alan klinik muayene bulguları,
engellilik bulguları ve teşhislerinin gerçeği yansıtmadığı yönünde herhangi bir ihbar
50 2017/11786 numaralı başvuru hakkında verilen 26.03.2018 tarihli Tavsiye Kararı. 2021/8318,
2021/8603 numaralı başvurular hakkında verilen 22.09.2021 tarihli Tavsiye Kararları

190 2021 YILLIK RAPOR