Page 379 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

nezarethaneler, akıl hastalarının tutulduğu sağlık kuruluşları, bakıma muhtaç kişilerin
barındırıldığı sağlık ve rehabilitasyon kuruluşları vs. çok geniş yelpazede kamusal mekan
girmektedir. Kapalı kurumlarda tutulan kişiler, dış dünya ile bağlantıları kaldırılmış/
kısıtlanmış, hak ihlali noktasında en fazla risk altında bulunan, diğer kişilere göre daha
incinebilir konumda olan ve temel ihtiyaçları için tamamen ilgili mercilere bağımlı
kişilerdir. Bu kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin temini ve korunması, tamamen
kamu idaresinin sorumluluğu altında bulunmaktadır. Bu rapor döneminde kapalı
kurumlarda yürütülen iş ve işlemler, (a) ceza infaz kurumları, (b) geri gönderme
merkezleri olarak iki başlık altında değerlendirilmiştir.
7.11.1.1 Ceza İnfaz Kurumları

Kurumumuzca verilen çok sayıda kararda da belirtildiği üzere, meşru makamlar
tarafından usulüne uygun şekilde hürriyetinden mahrum bırakılan ve kapalı
kurumlarda barındırılan, dolayısı ile dış dünya ile iletişimi kısıtlanan veya sonlandırılan
tutulu kişiler, temel hak ve özgürlüklerinin korunması noktasında tamamen kamu
idaresinin sorumluluğu altındadırlar. Bu kişilerin maruz kalabileceği hak ihlallerinin
önüne geçilmesi ve yaşanabilecek mağduriyetlerin soruşturulması noktasında devletin
sorumluluğu mutlaktır.

Nüfus ve coğrafya olarak oldukça büyük bir ülke olmamızın neticesi olarak, bina,
personel, hükümlü/tutuklu vs. açısından ciddi bir ölçekte idari işleyişe sahip ülkemiz
ceza infaz sisteminin ve buna ilişkin iş ve işlemlerin daha etkili incelenmesi ve
denetlenmesi Kurumumuzun en temel önceliklerinden birisini teşkil etmektedir.

Ceza infaz kurumlarında barındırılan tutuklu ve hükümlü kişilerin ilettiği başvurular
konularına göre tasnif edildiğinde, bu rapor döneminde de diğer ceza infaz kurumlarına
nakil talebi, ağırlık taşımaktadır. Bunun yanı sıra kapasite üstü barınma ve bundan
kaynaklanan diğer sıkıntılar (sağlık hizmetinden yeterince yararlanamama, sıcak su
kullanımı, ortak alan kullanımı, spor etkinliklerine katılamama, hastane sevklerinin geç
yapılması vs.) görüşme hakkının mevzuata aykırı şekilde kısıtlandığına yönelik iddialar,
ilk girişte çıplak arama/detaylı arama iddiaları, oda/koğuşlarda keyfi aramalar, disiplin
cezalarının keyfi şekilde verildiği, mevzuatın keyfi biçimde yorumlandığı ve bununla
bağlantılı mahkûmların şartlı salıverme müessesesinden yararlanmalarının önüne
geçildiği, kurum yetkililerine ya da ceza infaz kurumunda barınan diğer kişilere yönelik
işkence, darp ve kötü muamele şeklinde iddialar hükümlü ve tutukluların en çok dile
getirdiği hususlar arasında yer almaktadır.
Ceza infaz kurumlarında barındırılan kişilerden gelen şikâyet başvurularının çözüme
kavuşturulması noktasında, 6328 sayılı Kanun hükümleri uyarınca Adalet Bakanlığı
nezdinde etraflıca ve titizlikle inceleme ve araştırma yürütülmektedir. Özellikle
Kurumumuzca darp ve kötü muamele iddialarını içeren başvurularda, özel bir hassasiyet
gözetilmekte, kamera kayıtlarının incelenmesi için zaman ve tarih bildiren somut

378 2022 YILLIK RAPOR