Page 317 - KDK-2016-YILLIK-RAPORU

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Ombudsmana çalışmalarında yardımcı olmak zorunda oldukları bu bağlamda
işbirliği yapmaktan kaçınan idarelere para cezası verilmesi, bu hususun Parlamentoya
rapor edilmesi, disiplin soruşturması açılması yoluna gidilmesi, idarenin üst
hiyerarşik amirine bu durumun rapor edilmesi vb. yaptırımlara başvurulduğu; 44
ülkede Ombudsmanın yeni kanun düzenlenmesini veya mevcut kanunda değişiklik
yapılabilmesini önerebildiği, 21 ülkede Ombudsmanın kanunların Anayasaya
aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabildiği ve 17 ülkede uluslararası
antlaşmaların yürürlüğe konmasını önerebildiği tespit edilmiştir.

Dünyada Ombudsmanlık kurumlarının görev ve yetkileri büyük oranda birbirine
benzemekle birlikte tüm Ombudsmanlık kurumlarının olmazsa olmazı klasik devlet
güçlerinden bağımsız olarak hareket etmeleri ve onlar üzerinde kontrol, denetim ve
gözetim yetkisine sahip olmalarıdır. Bu derece geniş ve başka hiçbir idare tarafından
deneyimlenmeyen bir alanda hareket özgürlüğüne sahip olan Ombudsmanlık
kurumunun etkinliğinin ve itibarının temel iki dayanağından birini “bağımsız
statüsü”, diğerini ise yönetilenlerin de şikâyet mekanizması veya Kurumun resen
inceleme, meclise raporlama vb. diğer araçlarla yönetime dâhil olarak idareye/sisteme
yön vermeleri oluşturmaktadır.

Geride bıraktığı 4 yıl içinde 275 adet Tavsiye ve 95 adet Kısmen Tavsiye Kısmen
Ret Kararı veren Kamu Denetçiliği Kurumunun kararlarının idareler tarafından
uygulanma oranına bakıldığında, bu oranın 2013 yılında yaklaşık %20’lerden 2016
yılında yaklaşık %42’lere yükseldiği görülmekle birlikte insan hakları ve demokrasi
kültürünün yerleştiği ülkelerdeki kararların uygulanma oranı ile karşılaştırıldığında
uyum oranının oldukça düşük olduğu gözlenmektedir. Örneğin Ombudsmanlığın
bir kültür haline gelmesi nedeniyle İngiltere’de idarelerin tavsiye kararlarına uyum
oranı %99 olup, Ombudsmanlığın köklü bir kurum olduğu diğer Avrupa ülkelerinde
de bu oran %90’larda seyretmektedir.

Kurumumuzun tavsiye kararlarına uyma oranının artırılabilmesi ve şikâyetlerin daha
etkin bir şekilde çözüme kavuşturulabilmesi için 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu
Kanununda, ilgisi görülen kimi kanun ve mevzuat hükümlerinde, idari uygulamaya
dönük düzenleyici işlemlerde (Başbakanlık Genelgeleri vb.) bazı düzenlemelere
gidilmesinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Kurumumuza
resen inceleme yetkisi verilmesi, Anayasa Mahkemesine aykırılık iddiasıyla
başvurulabilmesi, Kurumumuzca fiilen uygulanan uzlaşma müessesesinin yasal
316 zemine kavuşturulması, tavsiye kararlarının uygulanması konusunda değerlendirme

yapacak mercilerin kanunla düzenlenmesi ve bu yetkinin üst yöneticilere verilmesi,
tavsiye kararını uygulayan idareye ve kamu görevlilerine sorumluluk yüklenilmemesi
gibi düzenlemelerin yapılmasının gerekli olduğu düşünülmekte olup, Avrupa’daki

YILLIK RAPOR 2016