Page 552 - KDK

güvenlik’ gibi genel sebepler yer almamaktadır. Özel sınırlama neden-
leri ise sadece ilgili oldukları temel hak ve özgürlükler için geçerli olup,
25
diğer özgürlükler buna dayanarak sınırlandırılamaz .
67.5. Sınırlama demokratik toplum düzeninin gereklerine
aykırı olamaz. “Demokratik toplum düzeninin gerekleri “kıstası,
AİHS’nin 9/2, 10/2 ve 11/2 maddelerinde ve BM nezdinde hazırla-
nan Medeni ve Sosyal Haklar Sözleşmesinde de kullanılmakta olup; bu
kavram AİHS kurumları tarafından içtihat yoluyla belirlenmiştir. Baş-
ta Handyside kararı olmak üzere birçok kararda, demokratik toplumu
belirleyen temel unsurlar arasında “çoğulculuk”, “hoşgörü “ve “geniş
fikirlilik “kavramları sayılmıştır . Bununla birlikte Anayasa Mahke-
26
27
mesi “demokratik toplum düzeninin gerekleri kavramı, öncelikle ilgili hak
yönünden getirilen sınırlamaların zorunlu ya da istisnai tedbir niteliğinde
olmalarını, başvurulabilecek en son çare ya da alınabilecek en son önlem
olarak kendilerini göstermelerini gerektirmektedir. “demek suretiyle, sı-
nırlamanın ancak zorlayıcı bir toplumsal ihtiyacın karşılanması amacı-
na yönelik ve ölçülü olması durumunda demokratik toplum düzeninin
gereklerine uygun olacağını kabul etmiştir.
67.6. Anayasanın 13 üncü maddesinin 2001 Anayasa değişik-
liği ile kabul edilen yeni metnine göre, temel hak ve hürriyet-
ler özlerine dokunulmaksızın sınırlanabilir. Hakkın özü kavra-
mını, onun vazgeçilmez ögesi, dokunulduğunda söz konusu özgürlüğü
anlamsız kılacak olan asli çekirdeği olarak tanımlamak mümkündür.
Anayasa Mahkemesi bu değişiklik öncesindeki bazı kararlarında, “de-
mokratik toplum düzeninin gerekleri “kavramını “hakkın özü “kavra-
mı ile birlikte değerlendirmiş ve AYM’nin bu görüşü, doktrinde de ge-
nel kabul görmüştür . Bu görüşün benimsenmesinin nedenlerinden
28
biri hakkın özü kavramının temel hak ve hürriyetlerin sınırlanmasın-
da kullanılabilecek işlevsel bir kavram olmaması, bir diğer nedeni ise,
hakkın özüne dokunma yasağının kabul edilmesi halinde demokratik
toplumda olması gereken “hürriyet-otorite “dengesinin bozulması ih-
timalidir .
29
67.7. Son ölçüt olarak karşımıza “ölçülülük “ilkesi çıkmak-
tadır. Doktrinde ölçülülük ilkesine uyulabilmesi için yapılan sınırla-
mada elverişlilik, gereklilik ve oranlılık bulunması gerekmektedir. El-
verişlilik, başvurulan aracın hedeflenen amacı gerçekleştirmeye uygun

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 547