Page 73 - KDK

manevî varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip
olduğu”, 176 ncı maddesinde de; Anayasanın dayandığı temel görüş ve
ilkelerini belirten başlangıç kısmının, Anayasa metnine dahil olduğu
belirtilmiştir.

16.5) Ülkemizde yaşayan ve Lozan Andlaşması’na göre, din
bağı gözetilerek gayrimüslim olmalarından dolayı azınlık ka-
bul edilen kişiler Türk vatandaşıdırlar. Bu durumda, Anaya-
sa’ya göre Türk vatandaşı olarak kabul edilen gayrimüslim
azınlığa mensup vatandaşların taleplerinin öncelikle ve esas
olarak, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaktan kaynaklanan
haklar kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
17) Anayasa’nın 5 nci ve 10 uncu maddeleri ile AİHS 9 uncu madde-
sinde güvence altına alınan düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakları,
evrensel temel insan hakları arasındadır.
17.1) Anayasa’nın anılan maddelerinde; Devletin, kişilerin te-
mel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkelerine ay-
kırı olarak sınırlayan engelleri ortadan kaldırmak ve insanın maddi
ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya
çalışmak hususunda görevli olduğuna, bununla birlikte herkesin, dil,
ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve ben-
zeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğuna
ve Devlet organları ve idare makamların bütün işlemlerinde kanun
önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olduk-
larına ilişkin, kurallara yer verildiği görülmektedir.

17.2) Yukarıda yer verilen kurallara ilişkin irade, Anayasa’nın 10
uncu maddesinin gerekçesinde şu şekilde ifade edilmiştir; “Madde,
demokrasinin üç vazgeçilmez ilkesinden birini teşkil etmektedir. İnsanın
insan olması dolayısıyla doğuştan bir değeri ve haysiyeti vardır. Bu onun
tabii bir hakkıdır. Bu hak dolayısıyla herhangi bir niteliğe veya ölçüye daya-
nılarak insanlar arasında ayırım yapılamaz. İnsanlar arasında kanunların
uygulanması bakımından da hiçbir fark gözetilemez. İnsanlar arasındaki
eşitliğin temellerinden birini de böylece kanunlar önünde eşitlik ilkesi sağ-
lar.

Komisyonumuz bu hakka saygı göstermenin Devlet organları ve idari
makamlar için de bir görev olduğunu belirtmektedir. Devletin organları

68 KAMU DENETÇILIĞI KURUMU