Page 36 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

ren artık iki ayrı sandık kurulacak, birinde Tür- meclisin hükümeti ve idareyi denetleme araçla-
kiye Büyük Millet Meclisi üyeleri milletvekilleri rından en etkin olanıdır.
seçilecek, diğerinde de Cumhurbaşkanı seçimi
Yasalar bir hukuk düzeninin kurallarını ve çerçe-
yapılacak.
vesini çizer. Çerçeve bir taraftan yükümlükleri,
İkinci olarak da, bu yeni yönetim sisteminde diğer taraftan da sınırları ve sorumlulukları çi-
erkler birbirlerinden artık daha kesin çizgiler- zer. Hükümete yükümlülük yükler, sorumluluk
le ayrılmış ve birbirlerine vesayet etmeleri çok yükler.
daha zor bir hale gelmiştir.
Hatırlarsak kanunların son maddesi nasıldır?
İster devlet yönetelim, ister şirket yönetilsin “Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürü-
yönetimin 5 önemli fonksiyonun birisi de dene- tür.” Yeni düzende de herhalde, “Bu kanun hü-
timdir. Örgütleme, kadrolama, planlama, sevk kümlerini Cumhurbaşkanı yürütür” denilecek-
ve yönlendirme ve denetim en önemli fonksi- tir.
yonlardan birisidir ve ülkeye ve devlete demok-
Bu ifade meclisin yasama yetkisi üzerinden hü-
ratik karakteri veren bu denetim fonksiyonudur. kümeti denetleme yetkisinin bir izdüşümüdür.
Etkin denetim, hesap sorulabilir, şeffaf bir yöne- Parlamenter Sistemde, yürütmenin yasama or-
tim sisteminin de ilk şartıdır.
ganı içerisinden çıkıyor olması, yürütme erkinin
16 Nisan Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkan- yasama faaliyetlerinde baskın hale gelmesiyle
lığı Hükümet Sisteminde yürütme karşısında yürütmenin yasama üzerinden kendi kendine
yasama lehine bir tablo ortaya çıktığı görülecek- sorumluluk yüklemesi gibi bir durum söz ko-
tir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin bize nusu oluyordu artık bu kalkıyor. Eski sistemde
göre en önemli ayırt edici özelliklerinden birisi hükümete rağmen bir kanun çıkarılması, değiş-
de budur. O nedenle yine bundan yaklaşık 3 ay tirilmesi mümkün değildi. Cumhurbaşkanlığı
evvel anayasa tartışmalarının yapıldığı ortamda Hükümet Sisteminde, hükümetin kanun tasarı-
biz Milliyetçi Hareket Partisi olarak bir iddiada sı verme yetkisi kalkıyor, yasama yetkisi sadece
bulunmuştuk; her ne kadar anayasa literatürün- milletvekillerine ve meclise veriliyor.
de bu değişikliği bulmakta müşkülat çekseler de, AHMET AYDIN (TBMM BAŞKAN VEKİLİ-
akademisyenler ve bu konu ile ilgili çevreler, eğer OTURUM BAŞKANI)
bunun uygulamasını ve pratiğini ülke olarak ve
siyasiler olarak iyi yapabilir isek bundan bir kere Toparlayalım lütfen Sayın Akçay
öncelikle ülkemiz büyük yarar sağlayacak ki ke- ERKAN AKÇAY (MHP GRUP
sinlikle öyle olacağına inanıyorum. Şunu söyle- BAŞKANVEKİLİ)
mek istiyoruz; bu modelin bazı batı ülkeleri tara-
fından dahi örnek alınacağı iddiasındayız. Bunu Toparlıyorum Sayın Başkan
da zaman gösterecek.
Meclisin yasama yetkisi üzerinden denetim ya-
Meclisin idareyi denetim araçlarına baktığımız- pabileceği bir diğer konu da Cumhurbaşkanlığı
da birincisi yasama yetkisidir. Yasama yetkisi, kararnamelerine ilişkindir.

34 2017 ÇALIŞTAY RAPORU