Page 100 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

sağlayan bireyselleştirilmiş, hızlı ve şeffaf bir kovuşturmanın sağlanması gerektiği, bireysel ince-
leme olmaksızın toplu sınır dışı etmenin geri gönderme yasağı ile bağdaşmadığı, uzman olma-
yan sınır polisleri tarafından deniz veya kara sınırında yakalama anında yapılan “hızlı izleme”
olarak da adlandırılan olayların, geri göndermenin yasaklanmasına ilişkin gerekliliklere bağdaş-
mayacak şekilde olduğu,

Münferit bir vakada gerçek bir işkence veya kötü muamele riskinin bulunup bulunmadığını belirlerken, yet-
kili makamların ilgili Devlette sürekli, şiddetli, aleni veya kitlesel insan hakları ihlallerinin gerçekleşmesine
ilişkin tüm durumları dikkate alarak değerlendirme yapması gerektiği, Devletlerin sınır dışı yapılacak kişi-
ye ilişkin elindeki tüm kanıtları değerlendirmesi ve aynı zamanda sınır dışı yapılacak ülkedeki genel insan
hakları durumunu ve çok geniş çaptaki kişisel faktörleri de dikkate alarak kendi değerlendirmesini yapması
gerektiği, ilgili kişilerin veya ailelerinin sınır dışı edildikten sonra veya geçmişte maruz kaldığı herhangi bir
işkence veya kötü muamele görme olasılığının, kişinin işkenceye maruz kalma tehlikesiyle karşı karşıya ol-
duğunun göstergesi olduğu,

Devletlerin, geri göndermeme ilkesini iyi niyetle yorumlaması ve uygulaması gerektiği, geri gönderme ya-
sağı hukuksal düzeyde açık ve net olsa da, son göç politikalarının bir parçası olarak devletler tarafın-
dan getirilen bazı uygulamaların, işkence ve kötü muameleye karşı bu temel korumanın iyi niyetle uyumlu-
luğunun kasıtlı olarak bozulduğuna işaret ettiği” belirtilmiştir.

58
BMMYK İcra Komitesi’nin 97 (LIV) No’lu ve 2003 sayılı Kararında ise, sığınmacı ve mültecilere
yapılacak müdahaleye ilişkin ilkeler belirlenmiştir. Buna göre,

“Yakalamanın gerçekleştiği kara sularının ya da kara parçasının sahibi olan Devletin alıkonulan kişilerin
koruma ihtiyaçlarını karşılamada birinci derecede sorumlu olduğu,

Yakalanan kişilere her zaman insan haklarına uygun bir şekilde davranılması, devlet adına hareket eden-
lerin, kişilerin yaşam hakkını koruma, işkence ya da aşağılayıcı muameleye ve insanlık dışı zalimane davra-
nışlara maruz kalmama gibi haklarının sağlanması için uygun adımları atması,
Alınan önlemlerin sığınmacıların ve mültecilerin geri gönderilmesiyle sonuçlanmaması,

Kadınlara, çocuklara, savunmasız durumda olanlara ve özel ihtiyaçları olanlara öncelik verilmesi,
Yakalanan sığınmacı ve mültecilerin yasadışı girişten ötürü cezalandırılmaması,
Sınırda görev yapan tüm kolluk ve devlet görevlilerinin eğitim alması” hususları belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen açıklamalardan anlaşılacağı üzere;
Bir taraf devletin sınırları içerisinde olan bir kişiyi zulüm tehdidi altında olduğu yere idari bir
karar ile göndermek ya da idari bir karar olmadan sınır dışına geri itmek,

58 UNHCR, Executive Committee Conclusion No. 97 (LIV), 2003, https://www.unhcr.org/excom/exconc/3f93b2894/conclusion-protec-
tion-safeguards-interception-measures.html; Erişim Tarihi: 05/09/2021.

98