Page 99 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

da reddedemez ya da o ülkeye geri gönderemez. Bu tür zararlara, çocuğun geri gönderileceği ülkede
ya da daha sonra geri gönderilebileceği bir ülkede uğrayabileceği ve Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin
6(1) maddesi ve 37. maddesinde belirtilen zararlar da dâhildir fakat söz konusu zararlar bunlarla sınırlı
değildir. Geri göndermeme ilkesine ilişkin bu tür yükümlülükler; Sözleşme kapsamında garanti edilen bu
hakların ciddi ihlalleri devlet dışı aktörler tarafından gerçekleştirilsin ya da gerçekleştirilmesin veya bu tür
ihlaller Taraf Devletlerin eylemlerinin ya da eylemsizliklerinin doğrudan ya da dolaylı bir sonucu olsun ya da
olmasın uygulanır.” ifadelerine yer verilmiştir.
AB hukuku kapsamında da, bir kişinin sınır dışı edilmesinin ya da başka bir AB üye ülkesine
gönderilmesinin, sığınma hakkına, sığınma prosedürüne ve geri göndermeme ilkesine uyum-
lu olması gerekmektedir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin “Hiç kimse işken-
ceye, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya cezaya tabi tutulamaz.” şeklindeki 3. maddesini geri
göndermeme ilkesini içerecek şekilde yorumlamaktadır.

AİHM, AİHS’nin 2. ya da 3. maddesi kapsamına giren vakaları, durumun özel koşullarını ve
kişinin sınır dışı veya iade edilmesi halinde şahsen risk altında olduğu muameleyi dikkate
alarak ele alma eğilimindedir. 55
Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın 19(2) maddesinde, “Hiç kimse, ölüm cezası, işkence veya başka
insanlık dışı veya alçaltıcı muamele veya cezaya tabi tutulması konusunda ciddi bir tehlikenin bulunduğu
bir Devlete geri gönderilemez, sınır dışı edilemez veya iade edilemez.” hükmüne yer verilmiştir.

Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın 78. maddesi, AB’nin “geri gönderilmeme ilkesine uy-
gunluğu sağlayarak” sığınma, ikincil koruma ve geçici koruma için bir politika geliştirmesini şart koş-
maktadır. Bu politika, 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’ne ve AİHS’ye, BM Çocuk Hakları
Sözleşmesi’ne, İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı
Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne, Medeni ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’ne ve Ekonomik,
Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi gibi diğer ilgili sözleşmelere uygun olmalıdır. AB sı-
ğınma mevzuatının öngördüğü tedbirler, Dublin Tüzüğü (604/2013/EU sayılı Tüzük), Vasıf Yönergesi
(2011/95/EU), İltica Usulleri Yönergesi (2013/32/EU), Kabul Koşulları Yönergesi (2013/33/EU) dâhil ol-
56
mak üzere bu politika uyarınca kabul edilmiştir.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi tarafından hazırlanmış olan 23/11/2018 tarihli ve A/
HRC/37/50 sayılı raporda, “sınır dışı yapılmadan önce devletlerin, göçmenleri sınır dışı etme
57
konusunda zamanında bilgilendirmesi, sınır dışı etme kararına itiraz edilmesi ve “uluslararası ko-
ruma” talep edilmesi için yetkili, tarafsız ve bağımsız bir adli veya idari organ huzuruna şahsen
çıkmalarına izin vermesi ve gerekli tercümanlık hizmetleri ve tüm diğer temel usuli güvenceleri

55 Sığınma, sınırlar ve göç ile ilgili Avrupa hukuku el kitabı, Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı, 2014 Avrupa Konseyi, 2014, s. 67-68.
56 A.g.e., s. 62.
57 A/HRC/37/50, paragraf 38-44, https://undocs.org/A/HRC/37/50; Erişim Tarihi: 05/09/2021.

97