Page 115 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

AB Temel Haklar Şartı’nın “Sığınma hakkı” başlıklı 18. maddesinde, “Sığınma hakkı, 28 Temmuz
1951 tarihli Cenevre Sözleşmesi ve sığınmacıların statüsüne ilişkin 31 Ocak 1967 tarihli Protokol kuralları
dikkate alınarak ve Avrupa Topluluğunu kuran Antlaşma’ya uygun olarak teminat altına alınmalıdır.” şek-
linde,

“İhraç, sınır dışı veya iade etme yasağı” başlıklı 19. maddesinde, “1. Toplu sınır dışı etmeler yasaktır.
2. Hiç kimse, ölüm cezası, işkence veya başka insanlık dışı veya alçaltıcı muamele veya cezaya tabi tutul-
ması konusunda ciddi bir tehlikenin bulunduğu bir Devlete geri gönderilemez, sınır dışı edilemez veya iade
edilemez.” şeklinde,
“Etkili hukuki bir yola başvurma ve adil yargılanma hakkı” başlıklı 47. maddesinde ise “Birlik hu-
kuku tarafından teminat altına alınmış olan hakları ve özgürlükleri ihlal edilen herkes, bu maddede belirti-
len şartlara uygun olarak bir mahkemede hukuki yola başvurma hakkına sahiptir.

Herkes, daha önceden yasa ile tesis edilmiş bağımsız ve tarafsız bir mahkemede makul bir süre içinde yapı-
lacak adil ve kamuya açık bir duruşma yapılması hakkına sahiptir. Herkes, kendisine bilgi verilmesi, savu-
nulması ve temsil edilmesi fırsatına sahip olmalıdır.

Gerekli imkanlara sahip olmayan herkese, bu yardımın adalete etkin bir şekilde ulaşılmasının sağlanması
için gerekli olması koşulu ile hukuki yardım sağlanacaktır.” şeklinde belirtilmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 1. maddesi insan haklarına saygı yükümlülüğünü getirmek-
te, 2. madde yaşam hakkını düzenlemektedir. Yaşam hakkının ihlaline sebep olma riski taşıyan du-
rumlarda sınırdışı etme, geri gönderme, iade etme, geri itme gibi uygulamalar 2. maddenin ihlaline
sebep olacaktır. 3. madde “Hiç kimse işkenceye veya insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezaya
tabi tutulamaz.” hükmüyle bir kişiyi geri göndererek onu işkence ya da insanlık dışı veya aşağılayıcı
muameleye ya da cezaya tâbi tutulma riskine maruz bırakmak yasaklanmaktadır. 13. madde hak ve
özgürlükleri ihlal edilen herkesin, söz konusu ihlal resmi bir hizmetin ifası için davranan kişiler tarafın-
dan gerçekleştirilmiş olsa dahi, ulusal bir merci önünde etkili bir yola başvurma hakkına sahip oldu-
ğunu belirtmektedir. 14. madde ise cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler, ulusal veya
toplumsal köken, ulusal bir azınlığa aidiyet, servet, doğum veya herhangi başka bir duruma dayalı
ayrımcılığı yasaklamaktadır.

Dublin III Yönetmeliği (604/2013/EU) uyarınca uluslararası koruma talep eden kişinin iltica süre-
cinin AB’ye ilk giriş yaptığı ülkede başlatılması gerekmektedir. Yönetmelik’in 3(1). maddesi, AB üye
devletlerinin bir üçüncü ülke vatandaşı veya vatansız bir kişinin uluslararası koruma için yaptığı tüm
başvuruları incelemesini şart koşmaktadır. 5. madde başvuru sahibi ile bireysel görüşme yapılması
şartını içermekte, 6. madde çocuğun yüksek yararını gözetmenin üye devletler için birincil öncelik
olduğunu düzenlemekte, 27. madde etkili bir başvuru yolunun ve adalete etkin erişimin sağlanmasını
içermektedir. 75

75 2013 tarihli Dublin III Yönetmeliği için bkz. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02013R0604-20130629;
Erişim Tarihi: 05/09/2021.

113