Page 126 - KDK_YILLIK_RAPOR_SON.indd

YILLIK RAPOR 2013

sözleşmeyi imzalayan Türkiye Cumhu- malı, ayrıca “Avrupa Konsensüsü-
riyeti Devletinin düşünce, vicdan ve din nü” göz ardı etmemelidir. AİHM’nin
özgürlüğü bağlamında başörtüsü konu- “Gereklilik” değerlendirmesinde, te-
sunda takdir yetkisi sınırlıdır. Konsensüs mel aldığı ilkeler “kamu menfaati”
çerçevesinde AİHS ve AİHM uygulama- ile “bireysel yarar” arasındaki denge
larına göre kamuda başörtüsü yasağının ve “ölçülülük”tür. Kamusal yarar ile
olmaması gerektiği söylenebilir. Diğer bir bireysel yarar arasındaki dengede,
anlatımla, başörtüsü tercihi, Sözleşmenin kamusal yarar ön plana çıkmaktadır.
9’uncu maddesi kapsamında kalmaktadır. Kullanılan araç ile izlenen amaç ara-
Bu özgürlük “Sözleşme” de mutlak bir hak sında makul ve ölçülü bir ilişki de
olarak düzenlenmemiştir. 9’uncu mad- bulunmalıdır. Devletlere verilen yü-
denin 2’nci fıkrasında belirtildiği üzere kümlülüklerini askıya alma yetkisi,
devlet bazı koşullar altında bu özgürlüğü kesinlikle durumun gerektirdiği ölçü
sınırlayabilir. ve uluslararası hukuktan doğan diğer

AİHM bu konuda üç ayrı ölçüt ortaya yükümlülüklerle ters düşmemelidir.
koymuştur. Bunlar: AİHM kararları değerlendirildiğin-
i) Hukukilik; özgürlüğe müdahalenin de ise, AİHS’deki hükümlerin çatışması
meşru sayılabilmesi için “öngörülebi- halinde, dini inançlara daha fazla önem
lirlik” şarttır. Bir diğer anlatımla birey verilmesi gerektiğinin belirtildiği görül-
keyfî ve beklenmedik devlet müdaha- mektedir (Otto-Preminger davası; Wing-
lesiyle karşılaşmaksızın belirli bir ya- rove v. Birleşik Krallık Davası). Mahke-
sal çerçevede hareket edebilmelidir. me, ayrıca, Karaduman v. Türkiye (no.
ii) Meşru Amaç; bunlar “kamu güven- 16278/90, 3/5/1993 tarihli komisyon ka-
liğinin, kamu düzeninin genel sağlık rarı DR74,b.93) ve Dahlab v. İsviçre (No
veya ahlâkın ya da başkalarının hak ve 42393/98,AHİM 2001-V.) kararlarında;
özgürlüklerinin korunması” amaçla- sözleşme organlarının, demokratik bir or-
rından biri olmalıdır. tamda türban giyilmesi takip edilen kamu
iii) Demokratik Toplumda Gerekli- düzeni, kamu güvenliği ve diğerlerinin
lik; bunun anlamı özetle, müdahalede hak ve özgürlüklerini koruma amacıyla
bulunmak için zorlayıcı bir toplum- uyumsuz ise, Devletin türban giyilmesi-
sal ihtiyaç bulunup bulunmadığıdır. ni kısıtlamak için yetkili olduğuna karar
Devlet bunu kuvvetli ölçülerde makul verdiklerine dikkat çekmektedir. Ancak
ve makbul gerekçelerle ortaya koy- kısıtlamalar yönünden devletin bu takdir

126