Page 253 - kdk-2014-yillik-rapor

138
Bu değişim sonucunda, günümüzde letler ve bölgesel düzeyde Avrupa
139
Ombudsmanlığın yetkilerine ilişkin Konseyinin ve Avrupa Birliğinin
“Klasik Ombudsman” veya “İskandinav birçok kararında, Ombudsmanlığın in-
modeli” 134 ile “insan hakları Ombuds- san haklarının korunması ve geliştiril-
manı” veya “melez Ombudsman” olarak mesi konusundaki rolü ifade edilmiş-
135
ikili bir ayrım yapılmaktadır. Bu ikili tir. BM İnsan Hakları Komisyonunun
ayrımın temel nedeni Ombudsman- 03/03/1992 tarih ve 1992/54 sayılı ve
lığın, idareleri denetleyen bir kurum BM Genel Kurulunun 20/12/1993 tarih
olarak ortaya çıkışı, ancak sonrasında, ve 48/134 sayılı kararlarıyla kabul edilen
özellikle 2. Dünya Savaşını takip eden ve “İnsan Haklarının Geliştirilmesi ve
yıllarda, insan haklarının artan öne- Korunması İçin Kurulan Ulusal Kuru-
mine binaen Ombudsmanlığın da in- luşların Statüsüne İlişkin İlkeler” adlı
san haklarının korunması ve geliştiril- belge (diğer adıyla Paris İlkeleri), Om-
mesinde rol oynayabileceği fikrinin budsmanlığın da içinde yer aldığı Ulusal
kabul edilmesidir. Demokratikleşme İnsan Hakları Kurumlarının bağımsız ve
sürecinde, 1974’te Portekiz’de ve son- etkili çalışması için standartları ortaya
rasında İspanya’da diktatörlüklerin sona koymuştur. 1994 yılında BM İnsan Hak-
ermesi ile yine Avrupa’da 1990’lardan ları Yüksek Komiserliği nezdinde İnsan
136
itibaren soğuk savaşın bitmesi ve Haklarının Geliştirilmesi ve Korunması
Sosyalist Bloğun çözülmesi, insan hak- için Ulusal Kurumların Uluslararası
ları sorununu gündemde ilk sıraya Koordinasyon Komitesi oluşturulmuş
taşımış ve Ombudsmanlığa olan ilgi ve ve bu Komite daha sonra söz konusu
137
ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. kurumların akreditasyonunu yapmaya
başlamıştır. Böylece Uluslararası Koor-
Uluslararası düzeyde Birleşmiş Mil- dinasyon Komitesi, Paris İlkelerinin

134 Linda C. Reif, “Transplantation and Adaptation: The Evolution of the Human Rights Ombudsman”, Boston College Third
World Law Journal, Vol. 31, Issue 2, Article 3, s. 270
135 Kucsko-Stadlmayer (ed.), s. 2-3
136 1975’te Portekiz’de insan hakları ve özgürlüklerinin korumak ve kamu yönetimini gözlemlemek üzere Provedor de Justiça ku-
rulmuştur. 1978’te ise İspanya’da Defensor del Pueblo kurulmuş ve anayasa ile insan haklarının korunması ile görevlendirilmiştir.
137 Kemal Özden, Ombudsman, Türkiye’deki Tartışmalar, Ankara, Seçkin Yayınları: Haziran 2010, s. 33
138 BM Genel Kurulu 21 Aralık 2010’da aldığı kararında ombudsman gibi ulusal insan hakları kurumlarının desteklenmesi çağrısı
yapmaktadır.
139 Avrupa Konseyinin Parlamenterler Asemblesinin 2003 yılı 1615 sayılı “Ombudsman Kurumu” başlıklı tavsiyesi; yine Par-
lamenterler Asemblesinin 2013 yılı 1959 sayılı “Avrupa’da Ombudsman Kurumunun Güçlendirilmesi” başlıklı kararı, Avrupa
Konseyi’nin Venedik Komisyonunun (Hukuk Yoluyla Demokrasi için Avrupa Komisyonu) 17-15 Haziran 2011 tarihli olan ve
bundan sonra da her daim güncellenecek olan Ombudsman Kurumları Üzerine Derlemesi

253