Page 141 - Sporda Hak İhlalleri ve Denetim

SPORDA HAK İHLALLERİ VE DENETİM

B. Doping ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Dopingle mücadele spor yönetimi ve hukukunun temel uğraş alanlarından bir
tanesi olarak aynı zamanda başta objektif sorumluluğun masumiyet karine-
sine uygunluğu, cezaların ölçülülüğü, savunma haklarına saygı gösterilmesi
gibi çeşitli insan hakları meselelerini gündeme getiriyor. Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesinin (AİHM) 18 Ocak 2018 tarihinde verdiği yeni bir karar, dopingle
mücadelede insan haklarının rolünün önemli örneklerinden birisi. Sporcuların
ikamet, antrenman ve müsabaka yerlerinin bildirilmesi (whereabout) ve düzen-
li aralıklarla veya habersiz kontrollere tabi tutulmaları zorunluluğunu öngören
ve Dünya Anti-Doping Ajansının düzenlemelerine (ADAMS Protokolü) dayanan
mevzuatın hastalık, izin, sakatlık veya müsabaka zamanları bakımından her-
hangi bir ayrım yapmamasının özel yaşamın gizliliği haklarını ihlal ettiğinin ile-
ri sürüldüğü FNASS ve Diğerleri (başvurucular Fransa’da faaliyet gösteren bir
grup spor sendikası, bir spor sendikaları birliği ve 89 hentbol, futbol, rugby ve
basketbol oyuncusudur) davasında AİHM, doping kontrolünde ağır yer bildirimi
koşullarının özel yaşam hakkını ihlal etmeyen ölçülü bir müdahale olduğuna
hükmetti. 26

AİHM’in bu sonuca varmasında, izlenmesine ve denetime alınmasına karar ve-
rilen sporcuların hedef grupta sadece bir yıl süreyle tutulacak olması, hedef
gruba alınma kararına karşı yargısal itiraz usulünün mevcut olması ve bir yap-
tırım uygulandığından idare mahkemeleri önünde itiraz yolunun açık olması
etkili olmuştur. Konuya ilişkin Fransız mevzuatında öngörülen usuli güvencele-
rin etkililiği (Fransa’da mesele Spor Kanunu ve tüzük düzleminde ele alınmak-
tadır), dopingle sıkı şekilde mücadele edilmesi gerekliliğinin doğurduğu sert
tedbirleri dengelemektedir. AİHM bu noktada dopingin sporcu sağlığı ile tüm
spor camiasında doğurduğu kabul edilen sakıncalara ilişkin olarak uluslara-
rası standartlara atıf yapmaktadır. AİHM ayrıca gençliğin dopingden korunması
gerekliliğini ve üst düzey sporcuların gençlik nezdinde oynadığı model rolü de
vurgulamıştır. Daha az sınırlayıcı önlemlerle dopingle mücadelede etkili bir so-
nuç alınıp alınamayacağına ilişkin olarak ise AİHM, antrenman alanlarındaki
ve müsabaka sonrası sınırlı denetimlerin (daha az sınırlayıcı önlem) gittikçe
daha karmaşık doping yöntemleri karşısında ve vücutta kısa süre kalan yasak
maddelerin bulunabilmesi amacına yönelik olarak yeterli olmadığını değerlen-
dirmektedir. AİHM nihayetinde, uluslararası hukuk normlarına dayanan bildi-
rim yükümlülüklerinin meşru görüleceğini kabul etmektedir.

AİHM’in FNASS ve Diğerleri kararı, ulaştığı sonuç açısından tartışmaya açıktır.
Kararda Avrupa Konseyi ile anti-doping lobisinin bir süredir yürüttüğü dirsek

26 App. Nos. 48151/11-77769/13, Judgment of 18 January 2018.

2 MART 2018, ANKARA 141