Page 206 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Kayıtlamada yaşanan önemli bir başka sorun ise mültecilerin ayrıntılı bir biçimde
özelliklerinin tespit edilmesi için son derece değerli olan sosyo-ekonomik veriler
konusundaki bilgilerde yaşanan eksikliklerdir. Bu nedenle kayıtlamanın ikinci bir kez ve
daha sağlıklı olarak yapılması, süreç yönetimi bakımından son derece önemlidir.

Türkiye’deki Suriyelilerin hareketliliği, süreç yönetimi bakımından önemli bir sorun
yaratmaktadır. Bu konuda çok katı yasal düzenlemeler yapılmasının da hem insan hakları
bakımından tartışmalara neden olabileceği hem de yeterince etkili olmayabileceği
düşünülmektedir. Asıl önemli olan mültecilerin takibini sağlayacak bir mekanizmanın
geliştirilmesidir. Bu durumun, son derece önem arz eden güvenlik bakımından da hayati
önemde olduğu; bunun yapılabilmesi için de dijital çipli kimlik kartlarının dağıtılması
uygulamasına geçilmesinin gerektiği değerlendirilmektedir.

◊ Ön Kayıt Süreci

Kendisini Suriyeli olarak tanıtarak Geçici Koruma Belgesi alan T.C. vatandaşı bir
teröristin gerçekleştirdiği intihar eylemi, kayıtlama sürecinin güvenlik bölümünün
yeniden değerlendirilmesine yol açmış olup, 15/03/2016 tarihli “Geçici Koruma
Kapsamındaki Yabancılarla İlgili Yapılacak İş ve İşlemlerin Uygulanmasına Dair Usul
ve Esaslar” konulu 2016/8 sayılı genelge ile birlikte “ön kayıt” uygulaması başlamıştır. Bu
uygulama ile bazı özel durumlar dışında kayıt esnasında geçici koruma statüsü ve kimliği
verilmesi durdurulmuş, bunun yerine “ön kayıt” alınmaya başlanmıştır. Bu kapsamda kayıt
bilgileri üzerinden güvenlik ve istihbarat birimlerinin yaptıkları çalışmalar sonunda bir
sorun tespit edilmeyenler geçici koruma altına alınmaktadır. 30 gün süre sınırı olan “ön
kayıt” süresi, ilgili kurumun talebi üzerine uzatılabilmektedir. Ön kayıtlılardan güvenlik
soruşturmaları olumuz sonuçlananlar Suriye’ye geri gönderilemediği için, bu kişilerin
geri gönderme merkezlerine gönderilmeleri dışında başka bir seçenek bulunmamaktadır.
Bu çerçevede tahkikatı olumsuz sonuçlanan Suriyeliler Geçici Koruma Yönetmeliğinin
8’inci maddesi kapsamında değerlendirilerek işlem tesis edilmektedir.

Bu hususlara ilave olarak, EGM, Jandarma, MİT gibi kurumların geçici koruma
altına alınacak Suriyelilere yönelik yaptığı güvenlik tahkikatlarının öngörülen 30
günlük süreyi bazı durumlarda aşabildiği, buna bağlı olarak bu kimselerin Ülkemizde
kendilerine tanınan hak ve imkânlara erişmelerini sağlayacak yabancı kimlik
numaralarını almada gecikmelerle karşılaşabildikleri de mevcut tespitlerden olup, kamu
güvenliği açısından söz konusu tahkikatların önemli olduğu ve aceleye getirilmemesi
gerektiği, ancak sürecin hızlandırılabilmesi adına ihtiyacın arttığı bölgelerde güvenlik
birimlerine personel desteği yapılmasının gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Ön
kayıt yaptırmış Suriyelilerin tahkikat sonuçlarını bekleme sürelerinin uzamasının hak

206 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU