Page 281 - yargi-ozel-raporu

7. Türkiye’de Bireysel Başvuruların İncelenmesi ve “Süper”
Temyiz Mercii Tartışması
(507) Anayasada 2010 yılında 5982 sayılı Kanunla gerçekleştirilen
geniş kapsamlı değişiklik sonrasında, hukuk düzenimize yeni bir hak
arama yolu kazandırılmıştır. Bu yol, “bireysel başvuru” veya “anayasa
şikâyeti” olarak adlandırılan usuldür. Anayasanın 148 inci maddesi-
ne eklenen üçüncü fıkra, herkesin, AİHS ile Anayasanın ortak olarak
güvence altına aldığı temel hak ve özgürlüklerin kamu gücü tarafın-
dan ihlali halinde AYM’ye başvurabileceğini hükme bağlamıştır. Bu
başvurunun yapılabilmesi için olağan kanun yollarının (itiraz, tem-
yiz vb.) tüketilmiş olması şartı aranmıştır. Ayrıca bireysel başvuru
sırasında kanun yollarında gözetilmesi gereken hususların ince-
lemeye konu olmayacağının da altı çizilmiştir. Benzer düzenleme
6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri
Hakkında Kanunun 45 vd. maddelerinde ayrıntılarıyla düzenlen-
miştir.

(508) Bireysel başvuru usulünün benimsenmesinin temel sebebi,
Türkiye aleyhine AİHM’e gerçekleştirilen başvuruların sayısını azalt-
mak ve benzer başvuruları ulusal hukuk vasıtasıyla çözümleyebil-
mektir. Bu husus yapılan anayasa değişikliğinin ilgili madde gerek-
çesinde şu şekilde ifade edilmektedir: “… ülkemiz aleyhine, Avrupa
Adalet Sistemimizin Sorunları, İyileştirilmesi ve Güvenilirliğinin Artırılması Hakkında Özel Rapor
İnsan Hakları Mahkemesine her yıl binlerce başvuru yapılmaktadır. Bu
başvuruların iç hukuk yollarında çözüme bağlanması amacıyla bireysel
başvuru hakkının getirilmesi öngörülmektedir. Bu hak doğrultusunda
yapılacak insan hakları ihlal başvurularının da incelenmesi ve karara
bağlanması, Anayasa Mahkemesince gerçekleştirilecektir.”

(509) Söz konusu gerekçeye koşut olarak AYM bireysel başvuruları,
23 Eylül 2012 tarihi itibariyle kabul etmeye başlamıştır. Üç yıllık
süre içerisinde Mahkemenin hak temelli yaklaşımı benimsediği gö-
rülmektedir. Bu sebeple kamuoyunda da bu yaklaşım olumlu karşı-
lanmıştır. Kararlarda AİHM içtihatlarına yapılan referanslar genelde
özgürlükleri ve demokratik değerleri yükseltici mahiyette olmakla
birlikte, aynı gerekçe, yaklaşım ve argümanlar Mahkemeyi kısır
döngüye sokacağı gibi, sadece AİHM içtihatlarını alıntılama, ülke
gerçeklerini, milli meseleleri değerlendirmeye almama suçlamasına

254