Page 306 - yargi-ozel-raporu

ni yapacak mahkemelerin uyması gereken ilkeler İdari Usul Kanunu
304
(Administrative Procedural Act) ile teminat altına alınmıştır. Bu
Kanuna göre; idarenin bir işlem ya da eylemiyle zarara uğradığını
iddia eden kişinin, bunları, yargı önüne götürebilmesi için sübjektif
bir hakkın varlığı aranmaktadır. 305

(555) ABD’de devletin iktisadi ve toplumsal alana müdahalesini dü-
zenleyen “düzenleyici” komisyonlara yargı yetkisi tanınması, “Tax
Court”, “Court Of Claims” gibi mahkemelerin kurulması ayrı bir
idari yargı sisteminin varlığını kanıtlamamakla birlikte, bunların ka-
rarlarına karşı adliye mahkemelerine ve bazı durumlarda da Yüksek
Mahkemeye kadar gitme imkânı tanınmasını idari yargıya doğru
atılmış bir adım olarak kabul etmek kaçınılmazdır. 306

(556) ABD’de anayasa yargısının temeli Marbury v. Madison dava-
sıyla atılmıştır. Bu dava sonucunda bütün mahkemelerin anayasaya
uygunluk denetimi yapabileceği, mahkeme bir yasanın anayasaya Bölüm 6 Mukayeseli Hukuk
aykırı olduğuna karar verdiğinde bu yasayı iptal etmeyeceği “ihmal”
edeceği yani somut olaya uygulamayacağını hükme bağlanmıştır. Bu
ihmal diğer mahkemeler için emsal teşkil eder ve Yüksek Mahke-
menin içtihadıyla tüm alt derece mahkemeleri için bağlayıcı olur. 307

(557) ABD’de askeri mahkemelerde jüri üyeliği yapan subayların ya-
nında askeri hâkimler de bulunmakta ve jüriye yol göstermektedir.
Bu mahkemeler sadece asker kişileri, askeri suçlar bakımından yar-
gılayabilmektedir. Askeri istinaf mahkemeleri de bulunmaktadır. 308

(558) ABD’de istinaf, ara kanun yolu yargılaması yapmak amacıyla
kabul edilmiş bir sistemdir. Federal istinaf mahkemeleri, yargı yetkisi
kapsamında yer alan bölge mahkemelerinin kararları üzerinde zo-
runlu yargılama (mandatory jurisdiction) yetkisine sahiptir. ABD’de
on üç tane istinaf mahkemesi bulunmaktadır. İlk on iki mahkeme-
nin görevleri aynıyken Federal Circuit diye adlandırılan on üçüncü

304 ŞEN, Mahmut, İdarenin Yargısal Denetiminin Sınırlarına İlişkin Modeller,
GÜHFD, 2013, C. 17, S. 1-2, sf. 1635.
305 SAYHAN, age, sf.71.
306 TAN, Turgut, age, sf. 618.
307 GÖNENÇ, age, sf. 7.
308 SELÇUK, Kara Avrupa’sı Hukuk Dizgesinde Askeri Yargı-II.

279