Page 80 - KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

C. İYİ YÖNETİM AÇISINDAN SAĞLANAN KATKI

Devlet, bireylerin gücünü, ömrünü aşan nitelikteki işlerin yapılabilmesi ve geniş çaplı toplumsal
ihtiyaçların karşılanabilmesi için varlık kazanan bir organizasyondur. Bu yönüyle de, kendini var
eden bireylerin hayatını kolaylaştırarak onların daha iyi şartlar dâhilinde yaşamalarını sağlamakla
ve sadece milli güvenlik, kamu düzeni vb. hususlarda tedbir almakla yetinmeyip kamu hizmetinin
etkin, verimli, kolay ulaşılabilir şekilde muhataplarına ulaşmasını gözetmekle yükümlüdür. Ancak
genelde tüm devlet kurumları, özelde ise idari mekanizmanın bu faaliyetlerini yerine getirirken
yalnızca mevzuat düzenlemelerini göz önünde tutarak hareket edeceği de zannedilmemelidir. Zira
söz konusu faaliyetlerin hüküm ve sonuçları, yalnız hukuk âleminde etkisini göstermemekte, aksine
fiili hayata müessir olmakta ve ilgilileri nezdinde önemli neticeler doğurmaktadır. Bu bakımdan,
kamusal otoritenin iş ve işlemlerinde, hukuk metinlerinde belirtilen usul, esas ve sorumluluklarına
ek olarak iyi yönetim ilkeleri olarak bilinen prensiplere de uyması önem arz etmektedir.

İyi yönetim ilkeleri hakkında detaylı değerlendirmeler, Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Konseyi
tarafından alınan Bakanlar Komitesi Kararlarında, Avrupa Birliği Temel Haklar Şartında ve Avrupa
Parlamentosu tarafından onaylanan Avrupa Doğru İdari Davranış Yasasında bulunmaktadır.
Bununla birlikte, ülkemizde son yıllarda yapılan kanuni, idari düzenlemeler ve kamu kurum-
kuruluşlarının yeniden yapılandırılması çalışmaları da, bu bağlamda değerlendirilmeyi hak etmekte
olup iyi yönetim anlayışının kamu yönetimine egemen olması açısından kıymete değerdir. Özellikle
bu tedbirler arasında yer alan ve 2010 yılında yapılan halkoylamasıyla anayasal bir hak olarak kabul
edilen kamu denetçisine başvuru hakkının özünde de aynı yaklaşım kendine yer bulmuştur. Çünkü
bu hak marifetiyle bir taraftan idari işleyişten kaynaklı şikâyetlerin Kamu Denetçiliği Kurumu
tarafından hukuka uygunluğunun denetlenmesi amaçlanırken, diğer taraftan, kamu kurum-
kuruluşlarının işlem, eylem, tutum ve davranışlarının hem hakkaniyet hem de iyi yönetim ilkeleriyle
olan ilişkisine ışık tutulmak istenmiştir. İdari faaliyetlerin hukuki denetiminin yanı sıra hakkaniyet
ve hatta iyi yönetim ilkeleri yönünden denetiminin yapılmasıyla, vatandaşların daha iyi hizmet
alması, şeffaf, hesap verebilir bir idarenin oluşması ve devlet kurumlarına olan güvenin artmasına
katkı sağlanacağı muhakkaktır. Dolayısıyla kamu denetçisine başvuru hakkı ile Kamu Denetçiliği
Kurumu faaliyetlerinin, Türk kamu yönetimindeki iyi yönetim uygulamalarını yaygınlaştırıcı bir
yönünün bulunduğu kabul edilmelidir.

Bu bağlamda Kurum, Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve
Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesindeki, “Kurum,
inceleme ve araştırma yaparken idarenin, insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde; kanunlara
uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık,
dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların
korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme,
kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin
bildirilmesi, kişisel verilerin korunması gibi iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum
veya davranışta bulunup bulunmadığını gözetir ve iyi yönetim ilkelerine uyar” hükmü uyarınca,
başvuru üzerine yaptığı inceleme ve araştırmalarda bahse konu ilkeler yönünden idarenin eylem
işlem, tutum ve davranışlarını ele almaktadır. Bazı kararlarında hukuk ve hakkaniyet yönünden bir
aykırılık tespiti yapılmasa dahi iyi yönetim ilkelerine ilişkin tespitlerle idarelere önerilerde
bulunulabilmektedir. Aşağıda bu yönüyle öne çıkan bazı kararlara yer verilmiştir:

Hızlı Trenler ve Trenlere Emniyet Kemeri Konulması Talebi Hakkında

Başvuran, otomobillerde, otobüslerde, uçaklarda emniyet kemeri bulunmasına rağmen hızlı tren ve
trenlerde emniyet kemeri olmadığını, ailesiyle güvenli bir yolculuk yapmak için emniyet kemeri
konulması talebiyle başvuruda bulunduğunu, ancak Avrupa ülkeleri ve diğer ülkelerde emniyet

76