Page 251 - 2019 Yıllık Rapor web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Bununla birlikte anılan Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde ise, ilgililerin kasıtlı ve kusurlu
davranışları dışında kalan, Kurum çalışanlarının kasıtlı veya kusurlu davranışı, ihmali,
dikkatsizliği ve bilgisizliği gibi sebeplerden kaynaklanan yersiz ödemelerin Kurumun
hatalı işlemlerini oluşturduğu, 7 nci maddesinde de, fazla veya yersiz ödemenin kontrol,
denetim, inceleme, Sayıştayca kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit
edileceği düzenlenmiştir.
Yasa koyucu, Kurum çalışanlarının kasıtlı veya kusurlu davranışı, ihmali, dikkatsizliği
ve bilgisizliği gibi sebeplerden kaynaklanan yersiz ödemelerde, hatalı işlemin tespit
tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye
tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmi dört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz
tahsil edilmesini kararlaştırmıştır. Bu düzenleme hiç şüphesiz ilgilinin kasıtlı veya
kusurlu davranışından kaynaklanan yersiz ödemelerin tahsiline nazaran önemli ölçüde
hafifleştirilmiş bir yaptırımdır. Zira ilgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışlarının varlığı
hallerinde hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan
ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden itibaren hesaplanacak olan kanuni faizi
ile birlikte tahsil edilmektedir.
Bununla birlikte, somut şikâyet başvuruları incelendiğinde; mevzuatta Kurumun hatalı
uygulamalarından kaynaklanan yersiz ödemeler için getirilen görece hafif yaptırım
düzenlemesinin dahi ilgilinin sübjektif durumunun değerlendirilmemesi nedeniyle
adaletsiz uygulamalara sebebiyet verdiği anlaşılmaktadır.

Kurumun hatalı uygulamasından kaynaklanan tüm yersiz ödemeler için aynı yaptırımın
uygulanması; diğer taraftan ilgililerin kusurlu davranışlarının varlığı hallerinde ise,
tespitin yıllar sonra yapılması nedeniyle sigortalıların çalışma hayatına tekrar girme
durumlarının kalmaması hallerinde, sigortalıların aylıklarının kesilmesi ve yersiz
ödeme borcu çıkarılması işlemi hakkaniyete aykırı sonuçların ortaya çıkmasına neden
olabilmektedir. Şöyle ki; ilgilinin işvereni tarafından gerçekte çalıştığı yerden değil
de bir başka işyerinden sigortalı gösterilmesi gibi üçüncü kişilerden kaynaklanan
durumlara sıklıkla rastlanılmaktadır. Bu gibi hallerde Kurumun yapmış olduğu yersiz
ödemeyi tahsil etmesi elbette hukukidir. Bununla birlikte söz konusu durumun Kurum
tarafından makul bir zaman dilimi içerisinde tespit edilmesi gerektiği de açıktır.
İşbu nedenlerle; yukarıda yer verilen hakkaniyete aykırı durumların önüne geçebilmek
için;
Kurumun hatalı uygulamalarından kaynaklanan yersiz ödemelerde;

i. Kurum hatası ile emekli olunan tarih ile emekliliğin hak edildiği tarih arasında
kalan süreler için (5 yılı aşmamak kaydıyla) yapılan yersiz ödemelerin faizsiz tahsil
edilmesi;
ii. Bu durumda olan kişilerden belirli bir yaşı geçmiş olanlara ya da hayatını kaybetmiş
kişilerin hak sahiplerine, söz konusu süreleri borçlanma hakkının getirilmesi,

250 2019 YILLIK RAPOR