Page 124 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

6.2.1 İYİ YÖNETİM AÇISINDAN SAĞLANAN KATKI
6.2.1.1. İyi Yönetim Kavramı ve Kamu Denetçiliği Kurumunun Rolü

Hukuki düzenlemeler kapsamında, tüm devlet organları gibi idari mekanizma
da hukuka uygun faaliyette bulunmakla yükümlüdür. Bu durum, idareyi sadece
mevzuatın gerektirdiği esaslarla bağlamamakta, aynı zamanda hukukun genel ilkelerinin
gözetilmesini zorlamakta ve hukuk devleti anlayışının tam manasıyla tesis edilmesini
öncelemektedir. Ancak demokratik değerlerin ve insan hakları yaklaşımının evrensel bir
hal almaya başlamasıyla hukuka uygun işlem ve eylemde bulunma, idare bakımından
yeterli kabul edilmemeye başlanmıştır. Nitekim “iyi idare” kavramının ortaya çıkışı ve
bunu sağlamaya yönelik geliştirilen “iyi yönetim ilkeleri”nin zamanla idari uygulamalara
hakim olması gerektiği yönündeki görüşler, idarenin hukukla kavranmasına ek olarak
yeni bir kamu yönetimi anlayışını öngörmektedir. Yani idare, yazılı kurallarda yer
almasa bile faaliyetlerinde iyi yönetim ilkelerini baz alan ve bunları içselleştiren bir bakış
açısıyla hareket etmelidir.
İdarenin anılan surette davranmasını bekleyen bu yaklaşım tarzının en önemli özelliği
ise, idari mekanizmanın dışarıdan zorlanmadan kendi içinde iyi yönetim ilkelerini
benimseyen bir tutuma kavuşması gerekliliğidir. Başta idari ve yargısal denetim
süreçleri olmak üzere klasik denetim modellerini dışlayan bu durum, aslında idarenin
kendi kendini dönüştürmesi esasına sıkı sıkıya bağlıdır. Bununla birlikte, Türk kamu
yönetiminin yıllar içinde oluşturduğu genel kabuller karşısında böyle bir dönüşümün
yaşanabilmesinin zorluğu da göz ardı edilmemelidir. Özellikle idarenin birbirinden
ayrışan çok sayıda kamu kurum-kuruluşundan müteşekkil oluşu ve bunların iç
düzenlerindeki derin farklılıklar, iyi yönetim anlayışının kökleşmesini engelleyebilecektir.
İşte bu noktada, Kamu Denetçiliği Kurumunun rolü önem kazanmaktadır. Zira Kurum,
klasik denetim anlayışının doğurduğu zorlayıcılık vasfından ziyade idareye yol gösteren,
ona tavsiyede bulunarak kamu hizmetinin daha iyi nasıl sunulabileceğini hatırlatan ve
bu suretle kamusal güveni vatandaş nezdinde artıran bir konumdadır. Ayrıca Kurumun,
ombudsmanlık denetiminin bir gereği olarak kamu kurum ve kuruluşlarına dönük
eğitici bir yönünün bulunduğu da muhakkaktır. Dolayısıyla idari mekanizmanın iyi
idare anlayışını benimseyebilmesinde Kamu Denetçiliği Kurumu, önemli bir vazife
üstlenmektedir.
Bu bağlamda, Kurum, Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin
Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde
yer verilen “…kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye
kullanılmaması, eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı
beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı,
bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı
başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin
korunması…” ilkelerini gözeterek yaptığı inceleme ve araştırmalarda idarenin eylem,

2021 YILLIK RAPOR 123