Page 169 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

koruyup güçlendiren, eylem ve işlemleri hukuka uygun olan, her alanda adaletli bir
hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, hukuki güvenliği sağlayan, Anayasa’ya
aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, hukuku tüm devlet organlarına egemen kılan,
Anayasa ve kanunlarla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlettir.” şeklinde
yorumlanmıştır. 19
Öte yandan, idare, eylem ve işlemlerinde kanunun çizdiği sınırlar içerisinde kalmak
zorundadır. Anayasanın 8’inci maddesinde bu husus yürütme yetkisi ve görevi Anayasa
20
ve Kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir denilerek ifade edilmiştir.
Bu çerçevede, yasama ve yürütme organları ile idareler, mahkeme kararlarına uymak
zorundadır; bağımsız ve tarafsız mahkemeler tarafından verilmiş kararlar hiçbir suretle
değiştirilemeyeceği gibi idareler de bu kararların yerine getirilmesini geciktiremez.

Kanun koyucu, Anayasa’nın 138 ve İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 28’inci maddesi
ile yargı kararlarının ne olursa olsun uygulanmamasından idareyi sorumlu tutmuş
ve idarenin yargı kararlarını uygulaması hususunda idareye anayasal ve kanuni bir
zorunluluk yüklenmiştir. Dolayısı ile idarenin kararı uygulama yükümlülüğü devam
21
ettikçe, yargı kararının uygulanmamasından doğan sorumluluğu da devam edecektir.
Bu bağlamda, mahkeme ilamına dayalı icra takibine rağmen hükmedilen bedellerin
ödenmediği, kamu mallarının haciz edilemezliğine dayalı kanun hükümlerine
dayanarak ödemeden kaçınıldığından bahisle, mülkiyet ve adil yargılanma haklarının
ihlal edildiği ileri sürülen bir davada Anayasa Mahkemesi “mahkemeye erişim hakkının
adil yargılanma hakkının unsurlarından biri olduğu ve bir uyuşmazlığı mahkeme önüne
götürme, mahkemece verilen kararın uygulanmasını isteme haklarını da kapsadığını”
ifade ederek, yargı kararlarının uygulanmasını “mahkemeye erişim hakkı” kapsamında
değerlendirmiş, ayrıca Devletin bir kurumunun aleyhinde verilen nihai ve bağlayıcı
mahkeme kararı ile ortaya konulan borcunu ekonomik kaynak yokluğunu ileri sürerek
makul sürede ifa etmekten kaçınamayacağı, bunun adil yargılanma hakkının ihlali
22
sonucunu doğuracağını açıkça ifade etmiştir.
Öte yandan, hizmet kusuru; idarenin yürüttüğü bir hizmetin kurulmasında,
düzenlenmesinde ve işleyişindeki bozukluk ve aksaklık olup, asli ve birinci derecede
bir sorumluluk nedenidir. Hizmet kusurunun bulunması durumunda idareyi sorumlu
tutmak için başkaca bir neden aramaya gerek yoktur. Hizmet kusuru uygulamada üç
şekilde karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan hizmetin kötü işlemesi; hizmetin beklenen
özen, dikkat ve kalitede yapılmaması, hizmetin gereği gibi yürütülmemesidir. Dolayısı
ile idarenin konuyla ilgili hukuk kurallarına, oturmuş makul uygulamalara uymaması
veya hizmetin gereklerini nesnel ölçüler içinde gözetmemesi, hizmeti beklenen dikkat
ve özeni göstermeden yapması, hizmet personeli üzerinde nezaret ve denetlemenin

19 Anayasa Mahkemesi E.2013/44, K.2013/59, Resmi Gazete Tarihi: 02.05.2013.
20 Kemal Gözler- Gürsel Kaplan İdare Hukukuna Giriş Ekin Basın Yayın Dağıtım Ağustos 2017, s.28.
21 2017/5018 numaralı başvuru hakkında verilen 24.10.2017 tarihli Tavsiye Kararı.
22 Anayasa Mahkemesi’nin 03.04.2014 tarih ve 2013/711 sayılı Bireysel Başvuru Kararı.

168 2021 YILLIK RAPOR