Page 177 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Türk Silahlı Kuvvetlerinin Disiplin Cezaları ve Mobbing Konusu
Disiplin cezaları, kamu hizmetinin gereği gibi yürütülebilmesi bakımından kamu
görevlilerinin mevzuat uyarınca yerine getirmek zorunda oldukları ödev ve sorumlulukları
ifa etmemeleri veya mevzuatta yasaklanan fiillerde bulunmaları durumunda uygulanan
yaptırımlar olup, memurların özlük hakları üzerinde doğrudan ve önemli sonuçlar
doğurmaları sebebiyle disiplin cezalarının sübjektif ve bireysel etkileri bulunduğu gibi
kamu görevinin gereği gibi sürdürülmesi ve kamu düzeninin sağlanması bakımından
objektif ve kamusal öneme sahip olduğu; bu bakımdan disiplin soruşturmalarının
yapılmasında izlenecek yöntem, ceza verilecek fiiller ve ceza vermeye yetkili makam
ve kurulların mevzuatla belirlendiği, doktrin ve yargısal içtihatlarla da konu ile ilgili
disiplin hukuku ilkelerinin oluşturulduğu bilinmektedir.
Disiplin cezası niteliği gereği öteki idari işlemlerden farklı olduğundan; disiplin cezaları,
disiplin cezasını vermeye yetkili organlar, bu organların oluşumu, çalışma usulü, karar
oluşturması, bu kararlara itiraz ve bütün bu sürecin her aşaması için öngörülen süre
koşulları ile disiplin cezası işlemi sıkı şekil şartına bağlı olarak uygulanabilmektedir.

Verilen disiplin cezalarının hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğu gerekçesiyle yapılan
başvurularla ilgili Kurumumuzca yapılan incelemelerde; kamu görevlilerinin kamu
hizmetini etkin ve verimli olarak yürütmeleri için mevzuatla belirlenen tutum ve
davranışları sergilemeleri gerekirken, yasaklanan tutum ve davranışları işlemeleri halinde
disiplin cezalarıyla tecziye edilmeleri gerektiği, uygulanacak disiplin cezası ile kamu
görevlisinin eylemi arasında bir denge bulunmasının zorunluluk olduğu, fiilin işleniş
biçimi, kamu görevlisinin mevzuatı ihlal eden davranışının bulunup bulunmadığı
hususunda her türlü şüpheden uzak bir kanaate varılması gerektiği, disiplin cezasının ise
tamamen tarafsız ve objektif esaslara göre verilerek adalet ve hakkaniyete uygun hareket
edilmesinin disiplin hukukunun ilkelerinden olduğuna vurgu yapılmaktadır.
Öte yandan, 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nun 6’ncı maddesinde,
idarenin disiplin cezası uygulamasında takdir hakkı ile ilgili temel ilkelere yer
verilmiştir. Buna göre; disiplin cezası vermeye yetkilendirilmiş kişi ve kurulların disiplin
cezası uygulanması ile takdir haklarını ölçülü, adaletli ve hakkaniyetli bir şekilde
kullanacakları, takdir hakkının mutlaka gerekçeli olması, yine bu hakkı kullanırken
disiplinsizliğin işleniş biçimi, işlendiği zaman ve yer, askeri hizmete olumsuz etkisinin
ağırlığı, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı, personelin kast veya taksire
dayalı kusurunun ağırlığı ve personelin daha önceki disiplin durumu gibi hususların
göz önüne alınması gereklidir. Aslında sayılan bu hususlar “savunma hakkı”nın da bir
parçasını oluşturmaktadır.
KDK, bu yönde kendisine gelen bir başvuruda, başvuranın itirazı üzerine yapılan
disiplin soruşturması sırasında 6413 sayılı Kanunu’nun “Savunma hakkı” başlıklı
40’ıncı maddesi hükmü uyarınca başvuranın savunması alınmadan disiplin soruşturması
yürütülüp disiplin cezası verildiğinin tespitini yapmış ve bunun giderilmesi yönelik
idareye tavsiyede bulunmuştur. 36
36 2020/103920 numaralı başvuru hakkında verilen 29.06.2021 tarihli Tavsiye Kararı.

176 2021 YILLIK RAPOR